N. Hakimov, E. Abdullayev, F. Halimov, A. Xamidova umurtqasizlar zoologiyasidan amaliy mashg’ulotlar

O’rganiladigan xivchinlilarning sistematik o’rni
Tip Soxtaoyoq xivchinlilar - Sarcomasiogophora

Sinf Xivchinlilar - Mastigophora

Kenja sinf O’simliksimon xivchinlilar - Phytomastigina

Turkum Fitomonadalar - Phytomonadina

Tur Volvoks – Volvox globator

Tur Gonium – Gonium pectorale

Tur Evdorina – Yeudorina elegans

Tur Pandorina – Pandorina morum

Umumiy tushunchalar
Fitomonadalar turkumiga kiruvchi o’simliksimon xivchinlilarning bir guruhi yakka holda hayot kechiruvchilar bo’lsa, boshqa bir guruhi koloniya hosil qilib yashashga moslashgan. Ular dengizlarda va chuchuk suv havzalarida asosan plankton holda uchraydi. Fitomonadalar hujayrasi ikki xivchinli va sitoplazmasida kosachasimon 1 dona yashil xromotoforaga ega bo’lishi bilan xarakterlanadi. Koloniya tarkibida hujayralarning soni ham har xil turlarida turlicha. Oqmas chuchuk suvlarda gonium, evdorina, pandorina va volvokslar ko’p uchraydi.

Gonium (Gonium pectorale) kolonial fitomonadalar orasida eng kichigi va oddiy tuzilishga ega. Tanasi plastinkaga o’xshash. Koloniyasi 4 tadan 16 tagacha ikki xivchinli hujayralardan iborat.

Hujayralari o’zaro sitoplazmatik rangsiz quyuq shilimshiq modda orqali tutashgan. Xivchinlari nisbatan uzun va eshkakka o’xshash harakatlanadi. Ushbu harakati tufayli gonium suvda suzib yuradi. Rangi to’q yashil. Koloniyasidagi barcha hujayralari jinssiz bo’linib ko’payadi. Gonium nisbatan harakatchanligi bilan ajralib turadi.