N. Hakimov, E. Abdullayev, F. Halimov, A. Xamidova umurtqasizlar zoologiyasidan amaliy mashg’ulotlar

Ishni bajarish

1-ish. a) Tirik gregarinalarni ko’rish va harakatini kuzatish. Stakanchaga bir nechta tirik qora suvarak solinib, unga paxtaga simdirilgan efir yoki xloroform tashlanadi va og’zi mahkamlanadi. Bir necha (5-6) daqiqadan keyin suvaraklar harakatdan to’xtaydi. Ulardan 1-2 tasi olinib o’tkir uchli qaychi bilan qorin tomonidan boshning asosigacha ikki yon tomon qirqiladi hamda yelka tomonidagi xitin qoplag’ich olib tashlanadi. Parafinli idishga (vannachaga) suvarakning bosh va qorin tomonlari to’g’nag’ich bilan mahkamlanadi hamda ustidan suv qo’yiladi. Suvarakning ichki organlari suv betiga qalqib chiqadi.

Rasm 17. Eimeria magna koksiyadiyasining rivojlanishi

I – shizontlarni birinchi avlodi, II – shizontlarni ikkinchi avlodi,

III – shizontlarni uchinchi avlodi, IV – gametogoniya, V – sporogoniya;

1 – sporozoitlar, 2 – yosh shizont, 3 – ko’p yadroli o’suvchi shizont,

4 – merozoitlarni hosil qilgan shizont, 5 – merozoitlar,

6 – makrogametalarni rivojlanishi, 6_a – mikrogametalarni rivojlanishi, 7 – mikrogameta, 8 – oosista, 9 – quyon ichagidan chiqqan oosista, 10 – to’rtta sporoblastli oosista, 11 – sporalarni rivojlanishi, 12 – to’rtta yetilgan sporali oosista (har bir spora ichida ikkitadan sporozoitning hosil bo’lishi)
b) Suvarakning orqa ichagini topib, qaychi bilan qirqib olinadi. Soat oynachasiga o’tkazilib, ustiga tomizgich bilan fiziologik eritma quyiladi. Ichak to’g’rilagich (preparoval) igna bilan titilib, mayda bo’lakchalarga ajratiladi. Hosil bo’lgan cho’kma aralashtirilib, undan bir tomchi buyum oynasi ustiga tomiziladi va qoplag’ich oynacha bilan yopiladi. Preparat mikroskopning kichik obyektivida ko’riladi. Gregarinani topib, epimeritini shakliga e’tibor bering hamda uning harakatini kuzating.