N. Hakimov, E. Abdullayev, F. Halimov, A. Xamidova umurtqasizlar zoologiyasidan amaliy mashg’ulotlar

Ishni bajarish
1-ish. Evglenaning shakli va harakatini kuzatish. Mashg’ulot uchun ko’paytirilgan evglenali suv namunasidan tomizgich bilan biroz olib, buyum oynasiga tomiziladi va qoplag’ich oyna bilan yopilib, mikroskopning kichik obyektivida ko’riladi. Agar qoplag’ich oyna ostidagi evglenali suv ko’p bo’lsa, uni filtr qog’ozi bilan simdirib kamaytiriladi va evglenalarni harakati susaytiriladi.

2-ish. Mikroskopda evglenaning shakliga va uning harakatiga e’tibor berilsa, uning duksimon tanasi suyuqlikka buralib kirishini ko’rish mumkin. Tananing bunday harakati xivchinning o’z o’qi atrofida burama aylanishidan kelib chiqadi.

3-ish. Evglenaning tuzilishini o’rganish. Buning uchun birinchi navbatda evglenani harakatdan to’xtatish lozim, ya’ni qoplag’ich oyna ostidagi suv filtr qog’ozi yordamida tortib olinadi. Mikroskop katta obyektivga o’tkaziladi. Tinch turgan evglena tanasining xivchini asosida qizil dog’cha – stigma (ko’zi) ko’rinadi. Uning ostida qisqaruvchi vakuol va uning rezervuari ko’rinadi. Mikroskopning mikrometrik vintini chap va o’ngga 15⁰-20⁰ aylantirib, diqqat bilan kuzatilsa, sitoplazmada oval yoki biroz cho’ziq shaklli yashil xromotoforalar, ularning oralig’ida esa paramil donachalari ko’rinadi. Agarda ushbu qismlarni, shuningdek, xivchinni ko’rish qiyin bo’lsa, qoplag’ich ostiga birozgina suyultirilgan yod eritmasi tomiziladi. Yod ta’sirida paramil donachalari, xromotoforalar, yadro va ancha shishib yo’g’onlashgan xivchinni aniq ko’rish imkoni bo’ladi.

4-ish. Yuqorida ko’rilgan holatlar, jumladan tana shakli va ichki tuzilishidagi organoidlar hamda qismlar rasmini daftaringizga chizing va ifodalab qo’ying.