N e I t va gaz m ahsulotlarining I izik-kimyoviy tahlili



Download 4,68 Mb.
Pdf ko'rish
bet20/106
Sana13.07.2022
Hajmi4,68 Mb.
#793361
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   106
Bog'liq
Neft vf gaz mahsulotlarininu fizik-kimyoviy tahlili. Fozilov S.F, Mavlonov B.A va boshqalar

Uchinchidan, 
n o m a ’lum m odda m olekulasida qanday gruppalar 
borligi yoki biror m olekulada reaksiya natijasida qanday bog‘lar hosil 
b o ‘lgani (yoki yo ‘qolgani) IQ -spektrda shu bog‘larning yutilishi maksi- 
m um ini kuzatish bilan aniqlanadi. M asalan, N —H gruppa m etillansa 
yoki asetillansa reaksiya m ahsuloti spektrida N —H ning yutilish
36


m aksim um i y o ‘qoiib, o ‘rniga N -m e til va N -asetil gruppalarining 
tavsifiy chastotalari paydo b o ‘ladi. B undan tashqari, IQ -spektrlardan 
foydalanib, faqat m uayyan gruppa t o ‘g ‘risida em as, balki uning yon 
gruppalari t o ‘g‘risida h a m m a ’lum ot olish m um kin. Ayni gruppaning 
m aksim um i u n i qanday atom va gruppalar o ‘rab turganligiga qarab 
biroz o'zgaradi. M asalan, to 'y in g an aldegid va ketonlarda karbonil 
g ru p p a 1705— 1725 sm
- 1
da m ak sim u m g a ega b o 'ls a , k a rb o n il 
elektronakseptor (F, Cl, С = N , > C = 0 ) gruppalar bilan bevosita tutash 
bo'lgan hollar (a-galoid yog‘ ketonlar h am da a-d ek o to n lar)d a yutilish 
nisbatan yuqori chastotali soha (m os ravishda, 1725— 1745 sm-1, 
1710—1730 sm " 1) da kuzatiladi. A ksincha, karbonil elek tro nd on or 
gruppalar (arom atik halqa yoki q o 'sh b o g ') bilan bog'langan hollarda 
esa, yutilish 20—40 sm
- 1
dan kam chastotali to m o n siljiydi.
To'rtinchidan, 
qaytar organik reaksiyalam i sifat va m iqdoriy jih at- 
dan o'rganish da IQ -spektroskopiyadan foydalaniladi. B uning uchu n 
spektrdagi yutilish tezligi alohida k o m p o n en tlam in g yutilish tezligi 
bilan taqqoslanadi.
Beshinchidan, 
IQ -spektroskopiyadan foydalanib, m olekulaning 
konfiguratsiyasi va konform atsiyasi t o ‘g ‘risida xulosa chiqarish m u m ­
kin. M asalan, tebran gand a C = C bo g 'n in g uzayishi sim m etrik etilen 
uglevodorodlarda m olekulaning dipol m o m en tim o'zgartirm aydi. Shu 
tufayli irarcs-izom erning spektrida C = C b og 'n in g yutish m aksim um i 
bo 'lm ay di, v/.v-izomcrda esa mavjud.
Oltinchidan, 
IQ -spektroskopiya tadqiqiga yana b ir m isol kelti- 
ram iz. G idroksil gruppaning yutilish m aksim um i 3500—3650 sm
- 1
da 
kuzatiladi. U vodorod bo g 'lan ish hosil qilgan hollarda yutilish qisqa 
chastotali soha to m o n siljiydi va yutilish m aydoni kengayadi. Vodorod 
bog'lanishi q an ch a m ustahkam bo 'lsa, siljish sh u n ch a kuchli bo'ladi. 
3500—3650 sm
- 1
dagi ensiz yutilish m aksim um i, odatda, bog'lanishsiz 
erkin gidroksil gruppa uchun xosdir. Agar vodorod bog'lanish juda mustah­
kam b o'lsa (m asalan, xelat birikm alar) siljish 2500—3200 sm 
1
gacha 
b o 'lad i.
Yettinchidan, 
bir necha bosqichda boradigan kim yoviy reaksiya- 
larn in g y o 'n a lish in i lQ -sp e k trla ri y o rd am id a n a z o ra t qilib tu rish 
m um kin. Buni akril kislota efirining sintezi m isolida k o 'rib chiqam iz. 
D astlabki m o d d a sifatida etilenxlorgidrin, ya’ni 2-xloretanol (1) oli- 
nadi. 2-xloretanolning IQ -sp ektrid a m olekulaning skelet tebranish- 
laridan tashqari С —H, bog'langan О —H (3360 s n r 1), С —О (1080 sm -1),
37


> 'О
8
s
Oo ^ rsj ^
Ч о с>з
^ « i “S
”^ , ' ^ « . r ^ r \ | ( S j r \ j
О )
Pr ^ 
(4*J 
O j
’"■*«*
13-rasm. 2-xloretanol (I), (3-oksipropilnitril (II), akrilonitril (III) va

Download 4,68 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   106




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish