Н. А. Самиғов, Ф. Д. Жўраева, Сайдуллаев А. Б

ЎУМ 2020 йил “Қурилиш материаллари ва буюмлари” Н.А.Самиғов, Ф.Д.Жураева, Сайдуллаев А.Б. 
этувчиларни чизиқли кенгайиш коэффициенти бир-бирига яқинларини 
танлаш мақсадга мувофиқдир. Темирбетон конструкцияларни лойихалашда 
бетон ва арматуранинг ҳароратдан чизиқли кенгайиш коэффициентларини 
яқинлаштириш шарт, акс ҳолда уларни бир бутун конструкция бўлиб 
ишлашини таъминлаш қийин бўлади. 
Оловбардошлик. 
Бетонга олов таъсирини ўрганиш бино ва 
иншоотларга юқори ҳарорат таъсир этганда ҳосил бўладиган ўзгаришларни 
аввалдан ҳисобга олиш учун мухимдир. Бетон умуман ёнмайдиган материал 
ҳисоблансада, юқори ҳарорат таъсирида бузилади. 
Биноларга ўт тушганда оловнинг қисқа муддатли таъсирида бетон 
хоссалари ўзгармаслиги мумкин. Аммо 160-200
0
С ҳарорат узоқ муддат 
таъсир этса бетоннинг мустаҳкамлиги 25-30% пасаяди. Ҳарорат 500
0
С ошиб 
кетса, цемент тоши гидроминераллари ва калций гидрооксиди парчаланади, 
натижада бетоннинг мустаҳкамлиги кескин камаяди ва конструкция бузила 
бошлайди. 
Бетон узоқ муддат 200
0
С ортиқ ҳароратда ишлатилиши мўлжалланган 
бўлса, бетонни иссиқлик изоляцияси материаллари билан ҳимоялаш ёки 
конструкцияларни оловбардош бетондан тайёрлаш зарур. Ўт тушиш 
эҳтимоли кўп бўлган қурилиш объектларида бетон ишлатилганда юзасини 
ҳарорат таъсирида тезликда кўчиб ғовак иссиқлик изоляцияси материали 
ҳосил қилувчи махсус полимер композициялардан фойдаланиш мақсадга 
мувофиқдир. 
 
5.
 
Бетон таркибини танлаш 
Бетон таркибини танлаш цемент, сув, майда ва йирик тўлдиргичларнинг, 
бетоннинг реологик ва техник хоссалари, маркасини таъминлаган ҳолда, 
оптимал миқдорларини топишдан иборат. 
Бетон 
таркибини 
танлашда 
компонентларнинг 
стандарт 
характеристикаларидан 
фойдаланилади. 
Бетон 
таркиби 
ҳисоблаш 
формулалари ёрдамида танланади ва тажриба қоришмалари тайёрланиб, 

---

242