Н. А. Самиғов, Ф. Д. Жўраева, Сайдуллаев А. Б

ЎУМ 2020 йил “Қурилиш материаллари ва буюмлари” Н.А.Самиғов, Ф.Д.Жураева, Сайдуллаев А.Б. 
муддати 
индекси 
бошланиши, кам 
эмас 
тугаши, кўп эмас 
Тез қотувчан 
А 
2 
15 
Ўртача 
қотувчан 
Б 
6 
30 
Секин 
қотувчан 
В 
20 
44 
Таъриф. 
Сувга гипс солиб аралаштиргандан вика нинасини то гипс 
ҳамири юзасига 1 мм ботган пайтгача бўлган вақт, гипс ҳамирининг 
қуюқланиш даври дейилади.
 
Асбоб ва ускуналар. 
Вика асбоби, тарози, қориштиргич, сув, вақт 
ўлчагич.
 
Ишлаш тартиби. 
Гипс ҳамирининг қотиш муддати Вика асбоби ёрдамида 
аниқланади. Бу асбоб (расмда) станина 
1
, суриладиган металл стержень 
2, 
унинг қўшимча юк қўйиладиган майдончаси 
3
, учи кесик конуссимон жез халқа 
8
, шиша пластинка 
9 
дан ташкил топган. Қисувчи винт 
6 
стерженни зарур 
баландликда ўрнатиш учун хизмат қилади. Стерженнинг мили
 
4 унинг 
станинага бириктирилган ва даражаларга (0 дан 40 мм гача) бўлинган шкала 
5 бўйича сурилишини кўрсатиб туради. Қўзғалувчан стерженнинг пастки 
қисмига диаметри 1 мм ва узунлиги 50 мм бўлган игна ўрнатилади. Синов 
олдидан металл стерженнинг бемалол тушиши игнанинг тозалиги, ўзак 
милининг вазияти, яъни унинг шиша пластинкага тақалганида ноль вазиятни 
эгаллаши текширилади. Стерженнинг игна билан биргаликдаги массаси 120 г 
га тенг. Синаш олдидан халқа 
8 
билан пластинка 
9 
ни машина мойи билан 
юпқа қилиб мойлаш керак. Гипс ҳамирининг қотиш муддатини аниқлаш учун 
тарозида 200 г гипс тортиб олиниб, етарли миқдорда сув қуйилган косага 
солинадида, чилчўп билан 30 секунд қориштирилади. Тайёр ҳамир дархол 
шиша пластинка устидаги халқага солинади. Ҳамир ичидан ҳаво 
пуфакчаларини чиқариб юбориш учун халқа билан пластинка 4
-
5 марта 
силкитилади: пластинканинг бир томони таҳминан 10 мм га кўтариб 
туширилади. Ортиқча ҳамир пичоқ билан сидириб ташланади. Халқа асбоб 

---

163