Н. Қ. ЙЎлдошев, Г. Э. Захидов

Намуна ѐки харизма ҳукмронлиги
Бу ҳукмронлик етакчининг шахсий сифатлари ѐки қобилиятларига 
асосланади. Раҳбарнинг шахсий хусусиятлари шунчалик ўзига жалб 
қиладики, у ҳам шундай бўлишни истайди. Харизматик шахсларнинг асосий 
таърифлари: 1) энергия билан алмашиш (етакчи ўзидан энергия чиқариши ва 
у билан атрофдагиларга заряд бериши ҳақида тасаввур туғилади);
2) салобатли ташқи кўриниш (етакчи ўзига жалб қилувчи, яхши қадди –
қоматга эга); 
3) характерининг мустақиллиги;
4) яхши нутқий қобилиятлар (гапиришни билишлик ва ўзаро мулоқотга 
қобилият);
5) ўзининг шахс билан қойил қолдира олишни билиш (такаббурлик ѐки 
худбинликнинг йўқлиги); 
6) ўзини муносиб ва хотиржам тута билиш (вазиятга эгалик қилишни 
билиш). 

---

329 
5. Қонуний ҳукмронлик 
Ижрочи раҳбар у бажариши керак бўлган бўйрукни бериш ҳуқуқига 
эгалигига ишонади. У буйруқни ижро этади, чунки бўйсуниш унинг 
эҳтиѐжларини қаноатлантирилишига олиб келишига умид қилади. Шунинг 
учун қонуний ҳукмронликни кўпинча анъанавий деб атайдилар. Қонуний 
ҳукмронлик, қўл остидаги раҳбарнинг кўрсатмасига у ташкилий 
иерархиянинг юқорироқ зиначасида турганлиги учун итоат этган вақтдагина 
ҳақиқий бўлади. Раҳбарлар, ўз навбатида бу ҳукмронликдан фойдаланадилар, 
чунки уларга бошқаларни бошқариш ваколатлари берилган. Бунинг устига 
рағбатлантириш ва жазолаш имконияти раҳбарнинг буйруқ бериш 
имкониятини мустаҳкамлайди. Шундай қилиб, ташкилотни тўхтовсиз 
фаолият юритиши қўл остидагиларни анъана бўйича раҳбарликнинг обрўси - 
қонуний ҳукмронликни тан олишга тайѐрликларига боғлиқдир. 
Анъаналарга асосланган ҳукмронлик айрим камчиликларга эга, чунки 
янги, илғор нарса баъзида эскиси билан зиддиятга келади. 
6. Ресурсларга эгалик қилишга асосланган ҳукмронлик
Ҳар бир ташкилот ва бўлинма ресурсларга муҳтож бўлади. Ресурсларни 
ола билишликни тартибга солиш ҳукмронлик манбасини ташкил қилади. 
Ташкилотда ресурсларни тақсимлаш оқими одатда юқоридан пастга 
йўналишига эга, бу билан вазифалар ва уларни ҳал қилиш учун талаб 
қилинадиган русурслар ўртасидаги мосликка эришилади.Ташкилотни 
бошқарув даражалари бўйича тақсимланиши тегишли даражалардаги 
раҳбарларига чекланган ресурсларни назорат қилиш ва шу билан ўз 
ҳукмронлигини мустаҳқамлашга имкон беради.