Н. Қ. ЙЎлдошев, Г. Э. Захидов

ишбилармонлик этикетини
билиш ҳамда унга риоя қилиш ҳам 
муҳим аҳамиятга эгадир. 
Этикет – ҳам инсон хулқ-атворини тартибга солишнинг шаклларидан 
биридир. Аммо этикет қоидалари ғоятда расмий характерда бўлади ва 
кишининг олдига эркин танлаш муаммосини кўймайди. Уларни билиш ва 
риоя қилиш зарур. Этикет тили кўпроқ умуминсоний одоб талабларини акс 
эттиради, аммо бунда одамларнинг ѐшли, хизматли, жинсий фарқларини 
тартибга солади, унда вазият олдиндан келишиб олинади ва аниқ 
ҳаракатнинг тайѐр моделлари таклиф қилади. 
Этикетнинг хусусияти унинг диалогли эканлигидир, яъни этикет барча 
бир-бирлари билан мулоқот қилаѐтган кишилар унинг қоидасини билишлари 
ва “битта тилда сўзлашишларини” кўзда тутади. Масалан, агар кишилар 
учрашганда бир-бирлари билан албатта саломлашишга одатланмаган 
бўлсалар, сизнинг саломингизга ҳайратли қараш билан жавоб қайтаришлари 
мумкин. Аммо маданийлашган муҳитда этикет қоидаларини умумий билиш 
кўзда тутилади ва шунинг учун уларга риоя қилиш зарур. 

---

250 
Инсоннинг умумий маданияти кўпгина таркибий қисмлардан вужудга 
келади, шу жумладан уни тарбиясининг ички намоѐн қилишини ҳам ташкил 
қилади. 
Ишбилармон кишининг кийими
унинг жамиятда тутган ўрни, қадди-
қомати, ѐши ва у қаѐққа кетаѐтганлигини ҳисобга олиши керак. 
Мутахассисларнинг фикрича, ишбилармон эркак киши учта костюмга 
эга бўлиши керак: ишчи, ишбилармонлик ва кечки. Бунинг устига галстук 
барча ҳолларда ҳам кийимнинг муҳим предмети бўлади. 
Ишчи кийим – аввало оддий костюм (шим ка камзул) ҳамда шим ва 
чармдан камзул, яхши тикилган куртка бўлиши мумкин, аммо барча санаб 
ўтилган ҳолларда ҳам муқаррар шарт- кўйлак ва галстук. 
Эркак кишининг ишбилармонлик костюми – ҳар қандай рангдаги шим 
ва камзул, тегишли равишда танлаб олинган кўйлак ва галстук. 
Ишбилармон кишининг кечки костюми мода томонидан белгиланади. 
Асосийси эркак кишининг кўчалик, байрам, кечки кийими албатта бир хил 
рангдаги шим ва камзулдан ташкил топган бўлиши керак, муқаррар шарт - оқ 
кўйлак. 
Ишбилармон аѐлнинг кийимида етакчи рангдаги икки–учта предмет 
бўлиши керак. Агар сизда қора юбка ва камзул бўлса, унда ѐ қора туфли, ѐки 
қора сумкага эга бўлишга йўл қўйилади. 
Аѐлнинг универсал кийими юбка, блузка ҳамда аѐллар кўйлаги ва 
костюм. Кечки кийими кўйлак, кўйлак-костюм. Аввало аѐлни соч турмаги, 
кейин туфли, сумка ва заргарлик буюмлари безайди. 
Ҳамма учун умумий қоида: кийим бўйича кутиб оладилар, ақл бўйича 
кузатадилар.