Н. Қ. ЙЎлдошев, Г. Э. Захидов

 
1.
 
Мажбур қилишга асосланган ҳукмронлик 
ижрочини раҳбар уни шундай жазолаши мумкинки, бу нарса унинг энг 
зарур эҳтиѐжига халақит бериши мумкинлигига ишонади.
Ҳукмронликнинг бу тизими инсонпарварлик эмас. Бундан ташқари, 
ўртача харажатларда самарали назоратни ушлаб туриш мумкин эмас, чунки 
кишиларнинг онгли равишда ташкилотни алдашга интилиши кучаяди. 
Тадқиқотларга кўра, ҳукмронликнинг бундай тизимдан фойдаланадиган 
ташкилотларда, қоидага кўра, меҳнат унумдорлиги юқори эмаслиги ва 
маҳсулот 
сифати 
пастроқлиги ҳамда ходимларнинг 
ўз ишидан 
қаноатланмаганлиги кузатилади.
2.
 
Мукофотлашга асосланган ҳукмронлик 
Мукофот ваъда қилиш – бу кишиларга таъсир кўрсатишнинг энг эски ва 
самарали усулларидан биридир. Ижрочи бу таъсирга қаршилик кўрсатмайди, 
чунки у раҳбарнинг истагини бажаргани учун мукофот олишига умид 
қилади, раҳбар унинг муҳим эҳтиѐжини қаноатлантириши мумкинлигига 
ишонади. 

---

328 
Аммо амалда раҳбар ҳамма вақт ҳам ўз ходимларининг мукофотлай 
олмайди,чунки ҳар бир ташкилотда ресурслар чеклангандир. Қийинчиликлар 
яна мукофот остидан нимани тушуниш кераклигини белгилаш осон эмаслиги 
сабабли ҳам вужудга келади. Пул ѐки обрўлироқ лавозим ҳамма вақт ҳам 
инсонда таассурот қолдириши ва унинг хулқига таъсир қўрсатиши мумкин 
эмас. 
3.
 
Экспертли ҳукмронлик 
Ижрочи раҳбар ушбу лойиҳа ҳақида ва муаммони ҳал қилиш учун 
махсус билимларга эгалиги ва унинг эҳтиѐжини қаноатлантира олиши 
мумкинлигига ишонч билан қарайди. Бу ҳолда таъсир оқилона ҳисобланади, 
чунки ижрочи онгли равишда бўйсунишга қарор қилади. 
Ҳукмронликнинг ушбу тизими ғоятда чеклангандир, чунки агар раҳбар 
ҳақ бўлмаса, унда қўл остидагилар энди унинг маслаҳатига оқилона риоя 
қилмайди ва таъсир камаяди. 
4.