Музейшунослик indd

Gime Sharq san’ati muzeyi
Lion sanoatchisi emil Gime (1836-1918) Misr, osiyo xalqlari dini-
ga, shuningdek, antik davr dinlariga ham bag‘ishlangan muzey yara-
tishni o‘ylaydi. Bo‘lajak muzey uchun e.Gime tomonidan yig‘ilgan 
kolleksiya asos bo‘ladi. Ya’ni uning Yunoniston, Misr, Yaponiya, Xitoy 
va hindistonga qilgan sayohati davrida yig‘ilgan. Bu kolleksiyalar bi-
rinchi bo‘lib, 1879-yilda Lionda, 1889-yilda esa Parijda namoyish etil-
gan. 
Gime hayotligida muzey osiyocha tizimlashtirilgan. Antik davr dini 
ikkinchi daraja bo‘lib, uning xonasini sharl Vara koreys kolleksiyasiga 
berishadi, ikonografik zallari 1912-yilda Jak Bako tibet kolleksiyasi os-
tida ozod bo‘ladi. 
1882-yilda Parijda Indokitay muzeyi Trokaderoda ochiladi, kam-
badju va siamda Lui Delaparta ekspeditsiyasi kolleksiyasini bir-
lashtiriladi. 1927-yilda Indokitay muzeyi Gime muzey kolleksiyasiga 
kiritiladi. 
1920 — 1930-yillarda muzeyni Afg‘onstondagi Fransiya arxeologi-
ya vakilligi boy hadyalar bilan to‘ldiradi. 
XIX asr oxirida Luvr departamenti Xitoy va Yaponiya bo‘limlari 
uchun san’at buyumlarini ajratadi, keyinchalik mustaqil departament-
ga aylanadi. Departament 1945-yilgacha bo‘lgan – fransuz muzeylari 
umumtashkilotlarining kolleksiyalari Gime muzeyiga Misr kolleksi-
yasi evaziga  beriladi. Ushbu almashuv Parij muzeyini jahondagi osiyo 
muzeylari ichida eng yirik va boy muzeyga aylantiradi. 
Doimiy kolleksiyalari: muzeyda bir necha sharq san’ati buyumlar 
kolleksiyasi o‘rin olgan: Afg‘oniston va Pokiston san’ati, Ximolay 
57
 Bulding National Museums in Europe 1750-2010, 325 p.

---

118
san’ati, Janubiy – sharqiy osiyo san’ati, Markaziy osiyo san’ati, Xitoy 
san’ati, koreya san’ati, hindiston san’ati, Yaponiya san’ati.
Afg‘oniston va Pokiston san’ati. 1900-yillar Luvrda Peshavara 
(Pokiston) tumanidan olib chiqilgan yuzlab obyektlar namoyish etil-
gan, ya’ni Alfred Fushening Indo-Afg‘oniston ekspeditsiyasi orqali 
o‘rganilgan. shu bilan birga, Gandxar san’atining yorqin namunasi – 
Bodxisatvaning mashhur haykali Gime muzeyiga tegishli. Bagrama 
xazinasi Gime muzeyida ham saqlanadi. 
Markaziy osiyo san’ati. Markaziy osiyo quruq iqlimi manuskript-
lar va shu hududning budda madaniyati suratlarini saqlab qolgan. Fran-
suz arxeologi Dyutrey de Ran (fr. Dutreuil de Rhins), Pol Pellio i Jozef 
Akan – Ipak Yo‘li shaharlarida, o‘z davrning qadimiy madaniy marka-
zlarida ko‘plab qazilma ishlarini olib borishgan.
Muzeyda kuchi monastrining loydan yasalgan haykallari qo‘yilgan. 
Mogao g‘oridan 200 mingdan ortiq manuskriptlar va ko‘plab boshqa 
asarlar topilgan, ushbu topilmalar Markaziy osiyo budda san’ati 
bo‘yicha ko‘plab ma’lumotlar beradi. 
Xitoy san’ati. Gime muzeyida Xitoy san’atining 20000 dan ortiq 
buyumlari saqlanadi. neolit, bronza davri shan va Chjou sulolari-
ning nefrit va kulolchilik buyumlari, haykalchalar, bronzadan yasal-
gan ko‘zgular va taqinchoqlar, tangalar va lakli bezalgan qutichalar 
– Gime muzeyi eksponatlari ichida Xitoy san’atining 7 ming yillik 
san’atini ko‘rish mumkin: uning yaralishidan to XVIII asrgacha. 
10 
mingdan ortiq buyumlar Xitoy keramika kolleksiyasiga tegishli-
dir. Xitoy mashhur farfor va fayans ishlab chiqarish buyumlari namo-
yish etilgan. Muzey kolleksiyasiga qarab, keramika ishlab chiqarish 
texnikasi rivojini kuzatish mumkin, har bir davrning o‘z did-qarash-
lari bo‘lgan. shuningdek, muzeyda Tan sulolasidan sin sulolasigacha 
bo‘lgan qimmat daraxtdan bo‘lgan buyumlar, minglab kartinalar va il-
lustratsiyalar o‘rin olgan
58
. 
58
 w
ww.museums
 France.com  

---

119