Muxandislik tizimlari fakulteti “IShlab chiqarish jarayonlarini avtomatlashtirish” kafedrasi muxandislik dasturlari fani

12 – Ma’ruza
Step 7 dasturining markaziy protsessor qurilmasi (CPU)
Ma’ruza rejasi:


1. Markaziy protsessor qurilmasi (CPU)
2. Signal modullari (SM)
3. Funksional modullar (FM)
4. Ko‘p nuqtali dasturlash interfeysi (MPI)
5. Texnik ta’minotning (apparat vositalarini) konfiguratsiya


Markaziy protsessor qurilmasi (CPU)
Markasiy protsessor (CPU) modullari S7-300/S7-400 kontrollerlarni boshqaruvchi dasturini saqlashga javob beradi va shu tarzda tegishli mashinani yoki jarayonni boshqaradi.
Jadval 12-1.S7-300/S7-400 markaziy protsessor modullari

Qisqartirilgan nomi	Ta’rifi
CPU 31x-x	C7-300 standart markaziy protsessor qurilmasi
CPU 31x-x IFM	Kirish/chiqish funksiyalarini o‘z ichiga qamrab olgan markaziy protsessor qurilmasi (masalan raqamli/analog, hisoblagichlar )
CPU 31x-x DP	Profibus DPo‘z ichiga qamrab olgan kompakt markaziy protsessor qurilmasi (O‘rnatish-masteri va qo‘lda qilinadigan o‘rnatish)
CPU 31xC	C7-300; Kirish/chiqish funksiyalarini o‘z ichiga qamrab olgan kompakt markaziy protsessor qurilmasi
CPU 31xF	C7-300; Kirish/chiqish funksiyalarini o‘z ichiga qamrab olgan halaqitlarga chidamli markaziy protsessor qurilmasi
CPU 41x-x	C7-400 standart markaziy protsessor qurilmasi
CPU 31x-x DP	C7-400 markaziy protsessorning Profibus DP o‘rnatmalari; Profibus DPo‘z ichiga qamrab olgan kompakt markaziy protsessor qurilmasi

Qurilmalar katalogida S7-300 / S7-400 uchun ush bu modullar tegishlicha CPU-300 va CPU-400papkalarida saqlanadi. S7-300 / S7-400 markaziy protsessor bloklari keyinchalik quyidagi jadvalda keltirilgani kabi turli hususiyatlarga ko‘ra kategoriyalarga guruhlashtirilgan.²¹

Signal modullari (SM)

Signal modullari turli xil raqamli va analogli kirishlarni o‘z ichmga qamrab olib S7-300/S7-400ning standart oqimlari va signallarini interfeys bilan bog‘lash uchun foydalaniladigan sxemalarning kartalarini chiqaradilar. Umumiy olganda, signal modullari kirish va chiqish signallarini tegishli darajalarga moslab beradi. S7-300 va S7-400da (DI-300/DI-400) modullari raqamli kirish, (DO-300/DO-400) modullari raqamli chiqish, (AI-300/AI-400) modullari analogli kirish va (AO-300/AO-400) modullari analogli chirishni ta’minlaydilar. S7-300da shuning dek ikki kirishga ega bo‘lgan va sxemalarnio‘sha modulda chiqaradigan analogli va raqamli modullarni taqdim etadi. Apparatli vositalar katalogida ushbu modullar DI/DO-300 va AI/AO-300 papkalarda joylashtirilgan.
Funksional modullar (FM)
Funktsiya modul – bu markaziy protsessorga bog‘liq bo‘lmagan murakkab yoki darhol bajariladigan kirish/chiish masalarini echish uchun ishlab chiqilgan kirish/chiqishning intellektual modullaridir. standart va haroratssikllarini bajarish uchun mo‘ljallangan teskari aloqaga ega PID-rostlagichlari; servomotor holatini boshqarish va yuqori tezlik funksiyalarda - pozitsion rostlagichlar kabilar tipik funksional bloklar tarkibiga kiradi. Funksional modullarni dasturlash soddalashtirilgan, ammo avval qo‘shimcha dasturiy ta’minot, standart funksiyalar bloki (FB) va foydalanuvchi dasturidan foydalanilgan. Apparat vositalari katalogdagiS7-300 / S7-400 uchun ushbu modullar FM-300 va FM-400 pakkalarga joylangan.
Kommunikatsiya protsessorlari (CP)
PLC va boshqa intellektual qurilmalar, shu orada boshqa PLK bilan ham aloqalarni o‘rnatish uchun ikki kommunikatsiya protsessori mavjud. Kommunikatsiya protsessorlarning birinchi turi PLS va boshqa qurilmalar o‘rtasidagi lokal tarmoq bo‘yicha ko‘p marotabali aloqani ta’minlaydi (Masalan, sanoat Etherne,. PROFIBUS va AS-I). Ikkinchi turdagi kommunikatsiya protsessori S7-300 yoki S7-400 va boshqa qurilma orasidagi uzluksiz kema-ket aloqani o‘rnatish uchun hizmat qiladi. Ularni ikki nuqtali SPlar deb nomlanadi va ushbu habarlarni ishchi stansiyalar, shtrix kodni o‘qiydigan qurilmalar, printerlar yoki boshqa qurilmalarning ekranlariga namoyon etiladi. Apparat vositalari katalogdagiS7-300 / S7-400 uchun ushbu modullar CP-300 va CP-400 pakkalarga joylangan.
Ko‘p nuqtali dasturlash interfeysi (MPI)
Ko‘p-nuqtali dasturlash interfeysi (MPI) ikki vazifalarni bajaradi: birinchidan, u barcha S7ning markaziy protsessori (CPU), kommunikatsion protsessori (SP), va funksional modullari (FM) uchun asosiy dasturiy interfeys hisoblanadi. Har bir S7ning CPU, CP, FM va operator paneli (UP) integratsiya uchun dasturlashtiriladigan modul dasturlash uchun to‘g‘ridan-to‘g‘ri bog‘lilaydigan MPI port mavjud. Dasturlash interfeysi bilan bir qatorda, MPI interfeysi past xarajatli tarmoq sifatida xizmat qilishi mumkin, u holda, ulangan MPI tugunlari orasida ma’lumotlar almashishini ta’minlash uchun modullarga ehtiyoj tug‘iladi. MPI 32 tugungcha foydalangani bois RS – 485kabel komponentlari, mediya va Profibus kabi ulanish usullaridan foydalanadi. Joylashuv tomonidan dasturlash tizimi MPI pastki tarmoqda (PG/PC) joylashib, MPI interfeysi bilan barcha tugunlardan kirib, dasturlanishlari mumkin.



12-1 rasm. Ko‘p nuqtali interfeysni dasturlash interfeysi va tarmog‘i.

Texnik ta’minotning konfiguratsiya vositalari

STEP 7da texnik ta’minotning konfiguratsiyaS 7 tizimida apparat vositalarining kerakli komponentlarini ta’minlash uchun dasturiy ta’minot modeli ratilishi kerak. Konfiguratsiya mahalliy va uzoq qurilmalar, ularning biriga bog‘lash interfeys modullari (IM), shu bilan birga CPU, SP, SM, FM va kirish/chiqishni taqsimlash uchun Profibus kabi modullarni o‘z ichiga qamrab oladi. Konfiguratsiya shuning dek modulningadresatsiyasi va modul parametrlarini o‘rnatilishini o‘z ichiga oladi.
Texnik ta’minotning (apparat vositalarini) konfiguratsiya
STEP 7da texnik ta’minotning konfiguratsiyalarini yaratish uchun Simatic Manager’da boshlanadigan texnik ta’minotning konfiguratsiya vositalaridan foydalanish kerak. Stansiya yaratilganidan so‘ng, konfiguratsiya vositasini boshlash uchun Station papkasini ochib apparat vositalari ob’ekti ustidan ikki marta bosish kerak. Apparat vositalarini konfiguratsiya vositalari bilan Sizning modelining apparat vossitalari konfiguratsiyasida ob’ekt mavjud bo‘lgan har bir qo‘shilgan komponent yordamida takomillashtirilib boradi. Takomillashgan konfiguratsiyalar STEP 7 ning boshqa loyihalariga ko‘chirili o‘zgartirilishi mumkin.
Xatolarga tekshirilgan va yakunlangan konfiguratsiya saqlanadi. Konfiguratsiya Blocks nomli oflayn papkadagi tizimli ma’lumotlar ob’ektida saqlanadi. Tizimli ma’lumotlar ob’ekti CPUga yuklanishi mumkin va shu tarzda CPU apparat vositalari konfiguratsiyalari to‘g‘risida to‘liq ma’lumotlarni taqdim etishi mumkin. CPU o‘z navbat konfiguratsiya parametrlarini o‘rnatilgan modullarga uzatadi. Bir marta yaratgan va yuklab olingan qurilma konfiguratsiya kuchli diagnostik vosita bo‘lib hisoblanadi. Barcha tuzilgan komponentlar holati to‘g‘ri yoki noto‘g‘ri ishlashini ko‘rsatib, onlayn ko‘rish mumkin.

Menyular va panellar

Apparat vositalarini konfiguratsi uchun menyu satrlari quyidagilarni qamrab oladi: Station (stansiya), Edit (tahrirlash), Insert (qo‘shish), PLC (dasturlanuvchi mantiqiy kontroller), View (ko‘rinish), Options (tanlash), Window (oyna), va Help (yordam). Station menyusida konfiguratsiyalarni o‘zgartirish (create), ochish (open), saqlash (save), to‘plash (compile) va hatoliklarga tekshirishi (check for errors) mumkin.

Jadval 12-2. Apparat vositalarinikonfiguratsiyasi uchun panel tugmalari

	Yangi loyiha yoki kutubxona yaratish			Project Window Online ochish
	Mavjud loyiha yoki kutubxonani ochish			Obyektlarni katta o’lchamda ko’rsatish
	Faol MPI nuqtalarini topish			Obyektlarni kichik belgilarda ko’rsatish
	Xotira kartasi oynasini ochish			Obyektlarni ro’yhat shaklida ko’rsatish
	Tanlangan obyektni kesish			Obyektlarni detal ma’lumotnomasi bilan ko’rsatish
	Obyektni planshetga ko’chirish			Loyiha obyektlarini filtrlash
	Obyektni planshetga qo’yish			Network Configura tionni ochish
	CPU ga yuklab olish			Simulyatsiya uskunalarini YOQISH/O’CHIRISH
	Project Window Offline ochish			STEP7 yordami

Standard Cut (qirqib tashlamoq), Copy (nusha ko‘chirmoq) va Paste (qo‘shmoq) operatsiyalari Edit menyusida yoki qurilma, modul va boshqa stansiyaga sichqonchaning o‘ng tug‘machasini bosish bilan chiqqan menyuda joylangan. YUklash va yuklab solishtirish kabi standart onlayn operatsiyalari, monitoring va diagnostik vositalari PLC menyusiga joylangan. View va Window operatsiyalari Sizga qulaylik yaratish uchun konfiguratsiyalarni oynaning qismlarida maxfiy yoki ruxsat bilan ko‘rsatish imkonini beradi. Quyida keltirilgan apparat vositalarining keng qo‘llaniladigan panellari va tugmalari, hamda STEP 7 dasturiy ta’minotning utilitalari keltirilgan.

Apparat vositalari katalogi oynasi

Apparat vositalari katalogi oynasi Sizning avtomatlashtirish uchu echimingiz konfiguratsiyalarini yaratish uchun ishlatiladigan turli xil butlovchi ob’ektlarni o‘z ichiga olgan. Konfiguratsiya vositasi ochilganda, maxfiy bo‘lishi mumkin katalogni View Catalog menyudan tanlab ekranda ko‘rish mumkin. Kataloglarni birlashtirish yoki ajratishish mumkin "Profile" so‘zidan yuqoriga ikki marta tugmachani bosib oyna birlashtirilgan bo‘lsa yoki sarlavha satrida, agar ajratilgan bo‘lsa. SHuning dek, siz o‘z hohishingizga ko‘ra oyna o‘lchamlarini o‘zgartirib, ko‘chirishiz mumkin. SHuning dek siz kataloglarni oynaning o‘ng yoki chap tomoni bo‘ylab kataloglarni birlashtirishingiz mumkin. Kataloglarning asosiy komponentlari Profibus DP, Profibus PA, SIMATIC 300, SIMATIC 400, SIMATIC PCBased Control va SIMATIC PC Station daraxt ko‘rinishida keltirilgan. Profibus-DP va Profibus-PA komponentlari DP yoki PA qurilmalarining qismlarini o‘z ichiga oladi. SIMATIC 300 va SIMATIC 400 komponentlari avval S7-300 yoki S7-400 konfiguratsiyani yaratish uchun ishlatiladi har qurilmasi uchun turli raqamlar papkalarni va modullarni o‘z ichiga olgan. S7-300 va S7-400 papkalar ichiga kommunikatsiya protsessorlari (SP), markaziy protsessor (CPU), funksional modullar (FM), interfeys modullari (IM), quvvat manbalari (PS), modul qurilmalarini (shina), va signal modullarini (SM) o‘z ichiga qamrab olgan.




12-2 rasm (a) Uskuna katalogi chap tomonda joylashgan

(b) Uskuna katalogi erkin foydalanish oynasi

Shinaning stansiya oynasi- tartibga solishpaneli

Agar konfiguratsiyangiz rivojlanayotgan bo‘lsa Profibus-DP belgilagani kabi, stantsiyasi oynasining yuqori bo‘lmasidastansiyaning markaziy shinalari va kengaytirish shinalariga ega bo‘ladi. Stantsiyani konfiguratsiya davomida shinalar tokchalar (shu jumladan, DP/PA ham) katalogdan tanlanadi va stantsiyasi oynasiga sudrab olib kelinadi. Jadvalda ko‘rsatilgani kabi har bir shina modullar o‘rnatilishi mumkin bo‘lgan bo‘sh uyasi ko‘rsatgan 2-ustundan tashkil topgan jadval bo‘lib taqdim etiladi. Profibus-DP simvol obektlari turlari bo‘yicha taqsimlanganini ko‘rsatadi(masalan, modulli yoki kompleks).
Konfiguratsiya ishlab chiqilgan va tugallangan bo‘lib, shartnoma panelda markaziy shina va har bir kengaytirish shinaning interfeysi modullari orasida o‘zaro aloqa ko‘rsatadi. Konfiguratsiya, rivojlangani sari yangi stantsiyasi alohida stansion oynada ochiladi. Multipleksorli stantsiyalari bir vaqtning o‘zida ochilishlpri mumkin va ularning komponentlari stantsiyalar orasidagi ko‘chirilishlari va qo‘shilishlari mumkin.

Stansiya oynasi – jadvallar konfiguratsiyasi sohasi

Markaziy shina, kengaytirish shinasi, yoki DP stantsiyasi oynasining yuqori panelida tanlangan bo‘lsa, stansiya oynasining pastgi panelida uning batafsil ko‘rinishi konfiguratsiya jadvalda aks ettiriladi. Har bir slot va modul jadvalda aytib o‘tilgani kabi shina sloti, moduli, tartib raqami, adresi va izohi kabi ma’lumotlarni o‘z ichiga oladi.

12-3 rasm. Qurilma vositalarning texnik ta’minotli konfiguratsiyasidan tezkor foydalanish oynasi: Loyiha oynasi yuqori panelda qurilma ustuniga va quyi panelda tanlangan ustunning konfiguratsiyasining jadvaliga ega.

13-MA`RUZA MASHG’ULOTINING O’QITISH TEXNOLOGIYASI

	Vaqti – 2 soat	Talabalar soni: 40-45 nafar
	O’quv mashg’ulotining shakli	Kirish, vizual ma`ruza
	Ma`ruza mashg’ulotining rejasi	1. S7-300 / S7-400 Qurilma komponentlari haqida umumiy ma’lumot 2. S7-400 markaziy, universal va kengaytirish qurilmalari 3. S7-300, S7-400 Interfeys modullari (IM)