Muvozanatli deb tushuniladi. Ammo, har qanday iqtisodiy tizimning bunday holati hayoliydir

6.4. Investitsiyalarning mohiyati, grafigi va funktsiyasi. 
YaIMning ikkinchi komponenti bo’lgan investitsiyalarga to’xtalib o’tamiz. 
Investitsiyalar  yoki  kapital  qo’yilmalar  –  bu,  hali  buyumlashmagan,  lekin 
ishlab  chiqarish  vositalariga  qo’yilgan  kapitaldir.  O’zining  moliyaviy  shakliga 
ko’ra,  ular  foyda  olish  maqsadida  xo’jalik  faoliyatiga  qo’yilgan  aktivlar 
hisoblansa,  iqtisodiy  mohiyatiga  ko’ra  investitsiyalar  yangi  korxonalar  qurish, 
uzoq  muddat  xizmat  ko’rsatuvchi  mashina  va  asbob-uskunalarni  yakuniy  sotib 
olishga hamda shu bilan bog’liq bo’lgan aylanma kapitalning o’zgarishiga ketgan  
xarajatlardir. Shuningdek investitsilar tarkibiga uy-joy qurilishiga ketgan xarajatlar 
ham kiritiladi.  
Investitsiyalarning turli guruhlash mumkin. Makroiqtisodiy tahlilda eng ko’p 
duch  kelinadigan  guruhlashda  investitsiyalar  investitsiyalash  ob’ektiga  ko’ra  uch 
turga bo’linadi. 
1. Ishlab chiqarish investitsiyalari; 
2. Tovar-moddiy zaxiralariga investitsiya; 
3. Uy-joy qurilishiga investitsiya. 
Makroiqtisodiy  tahlilda  investitsiyalar  dinamikasini  belgilovchi  omil  sifatida 
real  foiz  stavkasi  qaraladi.  Real  foiz  stavkasi  ortishi  bilan  investitsiyalar  hajmi 
kamayishini kuzatishimiz mumkin. Chunki investorlar uchun qarz narxi ortib, ular 
ko’rsatadigan foyda normasini pasaytirib qo’yadi. 

---

 
67 
 
Avtonom  investitsiyalarning  grafigi  investitsiyalar  hajmi  foiz  stavkasi 
dinamikasiga teskari proportsional tarzda o’zgarishini ko’rsatadi.    
Avtonom invstitsiya funktsiyasi quyidagi ko’rinishga ega: 
    I = e - dR  
Bu erda: I – avtonom investitsiya xarajatlari; 
e  –  foiz  stavkasi  0  ga  teng  to’lgandagi  investitsiya  xarajatlarining  maksimal 
hajmi.  U  tashqi  iqtisodiy  omillar,  resurs  imkoniyatldari,  er,  foydali  qazilma 
boyliklari va boshqalar bilan belgilanadi; 
R – real foiz stavkasi; 
d  –  investitsiyalarning  real  foiz  stavkasi  dinamikasi  o’zgarishga 
ta’sirchanligini miqdoriy belgilovchi empirik koeffitsient. 
Grafikdan  e  nuqtasi  shuni  bildiradiki,  banklar  nolga  teng  foiz  stavkasi  bilan 
kredit  berganlarida  hamda  ularning  kredit  resurslari  cheksiz  ko’p  bo’lganda  ham 
mamlakatdagi  boshqa  resurslari  miqdorining  cheklanganligi  tufayli  investitsiya 
xarajatlari ma’lum miqdor bilan chegaralanadi 
R 
 
                                       I 
 
 
       0                           e           I