Muvofiqlashtirish hududiy boshqarmasi

    Vashington  konferensiyasi
.  1921y  12  noyabrdan  1922y      6  fevralgacha    davom 
etdi. Konferensiyada  9 davlat: AQSH, Angliya,Fransiya, Italiya, Belgiya, Gollandiya, 
Portugaliya.  Yaponiya,  Xitoy  katnashdi.  Bu  konferensiyadaAQShasosiy  rol  o‘ynadi. 
Konferensiyada  Xitoyning  manfaatlari,  xukuklari  va  konuniy  talablari  e'tiborga 
olinmadi. Vashington konferensiyasi Xitoyga va Rossiyaga karshi karatilgan edi.   
 
 

---

394 
 
Asosiy masalalar: 
 
 
 
 
 
 
1.Xitoy va Rossiya masalasi, ya'niAQShdelegasiyasi Rossiyaga karashli Sharkiy Xitoy 
temir yo‘li (K.V.J.D) ustida xalkaro  nazorat va rejim o‘rnatishga  urinib ko‘rdi. 
2.  AQSH,  Angliya,  Fransiya  va  Yaponiyaning  1921y    13  dekabrda    kabul  kilingan   
―To‘rt davlat shartnomasi‖ga  ko‘ra Tinch okeanidagi orollar daxlsizligi  ko‘rsatildi. 
3.  Konferensiyaning  yana  bir  xujjatiAQSh,  Angliya,Yaroniya,  Fransiya,  Italiya  1921 
yilda  6-  fevralda  kabul  kilingan  ―Dengiz  kurollarini  cheklash  tugrisida 
shartnoma‖bo‘lib, bu 5 davlat shartnomasi edi.AQShAngliya floti bilan teng darajada 
bulishga erishdi. Yaponiya ixtiyorida kulay xarbiy flotlar koldi.  
4.  Xitoyga  nisbatan  9  davlat  shartnomasi  edi.  Bunga  kura  davlatlar  Xitoyning 
suverintetini,  mustakilligini, xududiy  daxlsizligini  tan  oldilar.  Yaponiya  Shandanning 
Angliya Vey Xayveydan voz kechdi.  
5. Umuman 9 davlat shartnomasi imperialistik davlatlarning Xitoyning talash usullari 
tugrisidagi bitim edi.  
    AQShning    maksadi  Xitoydagi  boshka  davlatlarning  konkurensiyasining  yengib, 
ularni Xitoydan sikib chikarib, o‘z xukmronligini o‘rnatishga intildi.     
     Vashington  sistemasi  Versal  sistemasining  davomi  edi.  Bu  sistema  AQSh  bilan 
Yaponiya o‘rtasidagi ziddiyatlarni kuchaytirib yubordi. 
    1921  yil  dekabrda  Londonda  Angliya,  Fransiya,  Italiya  bosh  vazirlarining  Parijda 
Angliya,  Fransiya,  ITaliya,  Belgiya  ekspertlarining  kengashlari  bo‘lib  utdi.1922  yil 
yanvarda Antanta Oliy sovetining kengashi Markaziy va Sharkiy Yevropani iktisodiy 
tiklash  programmasini  ishlab  chikish  uchun  Genuyada  xalkaro  iktisodiy  konferensiya 
chakirishga karor  kildi. Bunga  Rossiya,  Germaniya, Avstriya,  Vengriya  va  Bolgariya 
taklif  kilindi.