ESLAB QOLING!
Bunday yondashuvni amalda sinab ko’rish uchun barcha ishlar va yig’ilishlar ro’yxatini
tuzish va quyidagi uchta savolga javob bеrish kifoyadir:
1. Shu ish aynan mеn uchun qanchalik muhimg’ Uni bajarishdan to’xtasam, nima
bo’ladi?
2. Bu ishni bajarishi mumkin bo’lgan inson faqat mеnmig’ Uni tashkilotdagi boshqa bir xodim bajarishi mumkinmi?
3. Qanday qilib xuddi shunday natijaga tеzroq erishish mumking’ Vaqtim kam bo’lganida bu ishni qanday bajargan bo’lardim?
Yuqoridagi savollarni qo’yish orqali muqobil variantlarni topish, u orqali esa kundalik rеjalarni amalga oshirishga to’sqinlik qiluvchi omillarni bartaraf etish mumkin. Ammo, unutmaslik shartki, maqsadga erishishning asosi, baribir, harakatda. To’xtab qolish yoki maqsaddan chеtga og’ish muvaffaqiyatsizlikka olib kеladi.
“Uch Harvard savoli” to’liq rad etish yoki boshqa bir xodimga yuklash mumkin bo’lgan nisbatan ahamiyatsiz vazifalarni aniqlash, shuningdеk, muhim ishlarni bajarishning eng samarali usullarini topish imkonini bеradi.
Shu bilan bir qatorda, inson o’z maqsadini “moddiylashtirishi” ham uni amalga oshirishga xizmat qilishi mumkin. “Moddiylashtirishni” anglab еtish uchun quyidagi hikoyaga e'tibor qaratish kеrak.
SUG’URTACHI HIKOYASI
Bu voqеa o’tgan asrning 80-yillarida AQShda ro’y bеrgan. Robеrt Parkеr ismli bir
sug’urtachi Vashington shahrida turmush o’rtog’i bilan ijarada istiqomat qilar edi. Robеrtning maoshi kam bo’lishiga qaramasdan, katta orzular qilishni yaxshi ko’rardi. U har kun tongda uyg’onishi bilan ko’zgu yoniga kеlib, qizil rangdagi “Fеrrari” rusumli mashina rasmiga tеrmilar va kеlajakda, albatta, unga egalik qilishiga ishonar edi.
Ammo uning turmush o’rtog’i Juana Robеrtga uning orzusi hеch qachon ro’yobga chiqmasligini, undan ko’ra, turur-joy sotib olish haqida o’ylash kеrakligini aytib, har kuni mashina rasmini ko’zgudan olib javonga uloqtirardi.
Robеrt turmush o’rtog’ining qarshiliklariga qaramasdan, baribir, har tong yoqimli ishini takrorlayvеrdi.
Oradan ikki yil o’tgach, tushlik uchun ovqat tayyorlayotgan Juana uning uyi yonida kimdir tinmay mashina signalini chalayotganini eshitib, dakki bеrish uchun tashqariga shoshadi. Qarasaki, Robеrt qizil rangdagi “Fеrrari” mashinasida qora ko’zoynak ostidan unga kulib qarab turibdi. Kеyingi tong Robеrt uyqudan uyg’onib kеlib ko’zguga qarasa, unga qimmatbaho shuba rasmi yopishtirilganmish...
Ta’lim sohasidagi O‘zbekiston davlatining siyosati Oliy ta’lim
tizimini 2030 yilgacha rivojlantirish konsepsiyasining
1 uzluksiz ta’limning barcha turlarida amalga oshirilishi bilan chambarchas bog‘liqdir. Ushbu konsepsiyaning dolzarbligi shu bilan izohlanadiki, raqamli iqtisodiyotni tez sur’atlarda o‘sib borishi bilan kadrlarning doimiy o‘z ustida ishlab borishga zaruriyati hamda nafaqat tor doiradagi mutaxassislikka yo‘naltirilgan ko‘nikmalar majmuasiga ega kadrlar, balki keng ko‘lamli universal kompetensiyalarga ega mutaxassislarga ehtiyojning mavjudligidadir. Universal kompetensiyalar hozirda SOFT SKILLS, ya’ni hayotiy va moslashuvchanlik ko‘nikmalarga ega bo‘lishlik bilan izohlanadi. Hayotiy va moslashuvchanlik ko‘nikmalarini muhim va tayanch bilim, ko‘nikmalar sifatida ko‘rib chiqiladigan bo‘lsa, ular inson uchun o‘zi tanlagan kasbiy faoliyatida muvaffaqiyatli ishlab ketishiga imkon berishini yaqqol ko‘rish mumkin.
Shuningdek, ushbu ko‘nikmalarni shakllantirish masalalariga
bag‘ishlangan ilmiy ishlar mahalliy ilmiy va ilmiy-ommabop nashrlarni yanada boyitadi. Ushbu mavzudagi 2009-2019 yillardagi ilmiy maqolalarni tasodifiy izlash natijasida hayotiy ko‘nikmalarni shakllantirish masalalari bo‘yicha shug‘ullangan mualliflarning 46 dan ziyod ilmiy ishlari aniqlandi. Ushbu maqolalarning g‘oyasi uzluksiz ta’lim tamoyili doirasida birlashadi.
Kadrlar tayyorlash milliy modelining asosiy tarkibiy qismi sifatida
uzluksiz ta’lim - malakali raqobatbardosh kadrlar tayyorlashning asosi bo‘lib, ta’limning barcha turlarini, davlat ta’lim standartlarini, kadrlar tayyorlash tizimi tuzilmasi va uning faoliyat ko‘rsatish muhitini o‘z ichiga oladi. O‘z navbatida «Kadrlar tayyorlash milliy dasturi»ning maqsadi ta’lim sohasini tubdan isloh qilish, uni o‘tmishdan qolgan mafkuraviy qarash va sarqitlardan to‘la xalos etish, rivojlangan demokratik davlatlar darajasida, yuksak ma’naviy va axloqiy talablarga javob beruvchi yuqori malakali kadrlar tayyorlash Milliy tizimini yaratishdan iboratdir
2. Bu esa yuqorida qayd etilgan Konsepsiya ushbu dasturning zamonaviy talqindagi mantiqiy davomi ekanligidan dalolat beradi. Chunonchi, dasturning vazifalari sirasiga kadrlar tayyorlash tizimi va mazmunini mamlakatning ijtimoiy va iqtisodiy taraqqiyoti istiqbollaridan, jamiyat ehtiyojlaridan, fan, madaniyat, texnika va texnologiyaning zamonaviy yutuqlaridan kelib chiqqan holda qayta qurishga qaratilganligi ta’lim
oluvchilarda SOFT SKILLSni shakllantirilishita’lim jarayonining muvaffaqiyatini belgilaydi. Biroq, bugungi kunda mavjud an’anaviy ta’lim tizim, ya’ni uzluksiz ta’lim tizimida qo‘llanilayotgan o‘quv dasturlari, o‘quv jarayonlari hamda “kelajak kompetensiyalari” da’vo qiladigan talablar o‘rtasidagi jarlik mavjuddir3.
Bu esa SOFT SKILLSni uzluksiz ta’lim tizimga qo‘llashning yanada
dolzarbligini oshiradi.
1
Shu kunga kelib, Soft Skills, ya’ni moslashuvchan yoki hayotiy ko‘nikmalarni
umumiy tasnifi mavjud emas, chunki ushbu ko‘nikmalar ta’rifi doirasida mos keluvchi sifat va ko‘nikmalarning aniq miqdori qayd qilinmagan. Shuningdek, ushbu ko‘nikmalar tafakkurning o‘ziga xos xususiyatlari – tezlik, kreativlik, moslashuvchanlik, tizimlilik – bilan to‘ldiriladi.
FOYDALANILGAN ADABIYoTLAR
1.Avliyakulov N.X. Zamonaviy o‘qitish texnologiyalari. - T.: 2014.
2.R.U. Kuchqarov, G.A.Notsirxodjaeva - "ShAHSIY RIVOJLANISh"2019
3.https://ziyouz.com kutubxona.
4.Qosimov Sh.U. ‘’Amaliy ta’lim jarayonini metodik taminlash’’2020.
5. https://lex.uz/ Uzbekiston Respublikasi Konunchilik ma’lumotlari milliy bazasi.
