Mutolaa madaniyati va ritorika

Tishida tishlab,

yuvib,

tarab,

sevib,

o‘pib,

quchib,

opichlab,

Ey baxtlarni balog‘atga yetkazgan ona! (Hamid Olimjon).

Professor A.G‘ulomov mantiiqiy urg‘uga aniqlik kiritib, shunday deydi: "O‘zbek tilida logik (mantiiqiy) urg‘u boshqa ko‘pgina tillardagi kabi fikriy jihatdan ahamiyatli bo‘lgan elementni ajratish uchun xizmat etadi. bu ajratish umuman o‘sha elementning kuchli aytilishi bilandir. Bu kuchayish o‘sha elementning so‘ngi bo‘g‘inida o‘zining eng yuksak nuqtasiga yetadi. Bu havo oqimining kuchayishi emas, balki umumiy tonning-ahangning ko‘tarilishidir. Ko‘rinadiki, logik-mantiqiy urg‘u semantika bilan bog‘langan hodisadir. U elementlarning munosabatini oydinlashtiradi, bosh so‘zni ko‘rsatadi, butun gapning fikriy yo‘nalishini aniqlab beradi ".

Demak, har bir nutq bo‘g‘inida fikrni oydinlashtirib ko‘rsatadigan markaziy so‘z mavjud bo‘ladi. Mantiqiy urg‘uning ahamiyati shundaki, u gapdagi asosiy fikrni aniqlaydi, oydinlashtiradi. Yozuvda esa, maxsus belgi bilan ko‘rsatilmaydi. og‘zaki nutqda mantiiqiy urg‘u tushgan so‘z ovozni balandlatish, pastlatish kabi vositalar bilan ajratib talaffuz etilgani uchun tinglovchining diqqatini tez jalb qiladi.

Mantiiqiy urg‘u gapdagi istalgan so‘zga tushishi mumkin. Masalan: Bahor quyoshiningnurlari ko‘k dengizga sig‘may toshadi. (O.) Ba gapdagi so‘zlarning har biriga mantiqiy urg‘u berib o‘qish mumkin. Masalan: