Mutaxassislikka kirish

Bir turdagi estrada ansambllarni aralash ansamblga moslashtirish 

Quyida har xil tarkibdagi bir turdagi ansambl turlarini aralash ansamblga 

moslashtirish holatlarini ko‘rib chiqamiz. 

Ikki ovozli bir turdagi ansamblga qo‘shimcha yana ikkita ovoz kiritilsa, 

aralash ansambl sadosi kelib chiqadi. Moslashtirishning bu turi juda oddiy usul 

hisoblanib, ayollarning I ovoziga erkaklarning I ovozi, ayollarning II ovoziga 

erkaklarning II ovozi qo‘shiladi. Asarni moslashtirish jarayonida ijrochilarga 

qulay bo‘lishi uchun uni boshqa balandlikka transport qilish mumkin. 

Uch ovozli bir turdagi ansamblni aralash ansamblga moslashtirishda 

qo‘shimcha yana uchta ovoz kiritiladi. 

Zich joylashgan bir turdagi ansambl partiturasining diapazoni oktavadan 

oshmasligi lozim. Bu uch marta ko‘paytirilgan ovozlarni moslashtirishda muhim 

shartlardan hisoblanadi. 

Ikki marta ko‘paytirilgan ovozni aralash ansamblga moslashtirish uch ovozli 

bir turdagi ansamblni aralash ansamblga moslashtirishning juda keng tarqalgan 

va mukammal usuli hisoblanadi. 

Moslashtirishning ikki turini ta’kidlab o‘tmoqchimiz: 

Birinchi yuqori ovoz I ayollar va erkaklar partiyasiga, o‘rta ovoz II ayollar va 

II. 1 erkaklar partiyasiga, pastki ovoz II.2 erkaklar partiyalari zimmasiga 

yuklatiladi; Ikkinchi yuqori ovoz I ayollar va I.1 erkaklar partiyasiga, o‘rta ovoz 

II ayollar va I.2 erkaklar partiyasiga, pastki ovoz II erkaklar partiyasiga uzatiladi. 

Uch ovozli bir turdagi ansamblni aralash ansamblga moslashtirishning eng 

qulay yo‘llaridan biri partiyalarni ikki marta kuchaytirishdir. Buning ikkita 

ko‘rinishini misol qilib keltiramiz: 

Birinchi yuqori ovoz I ayollar va erkaklar partiyalarida oktavali ko‘rinishda 

ikkilanadi, o‘rta ovoz II ayollar partiyasida, pastki ovoz esa II erkaklar ovozida 

beriladi. 

Ikkinchi yuqori ovoz I ayollar partiyasida, o‘rta ovoz I erkaklar partiyasida, 

pastki ovoz esa II ayollar va erkaklar partiyalarida oktavali ikkilanadi. 

Bunday aranjirovkani amalga oshirish ishlarini juda qobiliyatli talabalarga 

topshirish mumkin. 

Ayollar ansamblini keng joylashuvdagi aralash ansamblga moslashtirishda 

asar ohangi o‘zgarmaydi. Aralash ansamblda ovozlar I ayollar - I erkaklar 

(oktava past), II ayollar - II erkaklar (oktava past) ko‘rinishidagi 

tartibdajoylashtiriladi. 

Erkaklar ansamblini keng joylashuvdagi aralash ansamblga moslashtirishda 

asar ohangini o‘zgartirmasa ham bo‘ladi. Lekin erkaklar ansamblida yuqori ovoz 

I erkaklar partiyasi orqali ifodalansa, unda eng yuqori ohanglarni kerakli parda 

oralig‘iga moslashtirish kerak bo‘ladi. Ya’ni, I.1 erkaklar partiyasi aralash 

ansamblda I ayollar partiyasi orqali beriladi. Faqat bu holda balandlik darajasi - 

ovoz uchun qulay bo‘lishi lozim. 

---