Mutaxassislarini qayta tayyorlash va malakasini oshirish instituti pedagogika va psixologiyasi

Taxminiy faol tayyorgarlik.
Bu faol harakat orqali amalga oshiriladi: 
adabiyotlar yoki internet orqali zaharlovchi modda va dorilar haqida ma’lumotlar 
yig’ish, suitsid haqida osongina o’limdek so’zlashish, qabristonga borish va u haqda 
turli hikoyalar aytish, narigi dunyo haqida tez-tez so’zlashish va boshqalar.
O’smirlarda emotsional-axloqiy buzilishlar va suitsidal xavfning erta namoyon 
bo’lishini bilishda kuzatuv malakasi yordam beradi. Inqirozli vaziyatidagi bolalar va 
o’smirlarda o’zgarishlar kuzatiladi. Xulqi, tashqi ko’rinishi, sinfdoshlari va do’stlari 
bilan munosabatlari, qiziqishlari o’zgaradi.

---

68 
5.2. Ota-onalar uchun o’smir suitsidi profilaktikasiga oid tavsiyalar 
Bolalar va o’smirlarning ota-onalari nimalarni bilishlari kerak: 
Nima uchun bola o’z joniga qasd qilishga ahd qildi? 
-muhabbat va yordamga muhtoj; 
-o’zini hech kimga kerak emasdek his qiladi; 
-qiyin vaziyatlarni o’zi hal qilolmaydi; 
-echilmagan bir qancha muammolar yig’ilib qolganligi natijasida; 
-jazolanishdan qo’rqadi; 
-xafa qilganlardan o’ch olmoqchi; 
-kimgadir yoki nimagadir erishmoqchi; 
Xavf guruhidagi o’smirlar: 
-og’ir oilaviy vaziyat; 
-o’qishdagi muammolar; 
-do’stlarning kamligi; 
-biror qiziqishi, xobbisining yo’qligi; 
-og’ir yo’qotishni boshdan kechirishi; 
-oilaviy suitsid tarixi; 
-depressiyaga moyillik; 
-spirtli ichimlik va narkotik qabul qiluvchilar; 
-sevimli qizi yoki yigiti bilan janjallashishi; 
-zo’rlanish qurboni; 
-destruktiv diniy sekta yoki yoshlar oqimi ta’siriga tushish. 
Suitsid belgilari: 
-o’zini o’zi o’ldirishi bilan tahdid qiladi; 
-kayfiyatning birdan o’zgarishi kuzatiladi; 
-sevimli narsalarini tarqatadi; 
-“o’z ishlarini tartibga soladi”; 
-agressiv bo’lib qoladi, janjal ko’taradi, hech kimni eshitishni istamaydi. 
-xavfda yashaydi, o’zini ehtiyot qilmaydi; 
-o’ziga hurmatni yo’qotadi. 

---

69