Mutaxassislarini qayta tayyorlash va malakasini oshirish instituti pedagogika va psixologiyasi

3.2. Ijtimoiy-psixologik diagnostikani amalga oshiruvchi mutaxassislar 
uchun odob-axloq qoidalari va tavsiyalar
Mutaxassisning 
odob-axloq 
qoidalari 
deganda 
ijtimoiy-psixologik 
diagnostikani amalga oshirishda umuminsoniy odob-axloq va psixologik-ma’naviy 
qadriyatlarga tayanish lozim.
Psixodiagnostik faoliyatni amalga oshirishda ma’lum qoida va tartiblarga amal 
qilish zarur. Odob-axloq qoidalariga rioya qilish muhitda bolaning xavfsizligini 
vujudga keltirishga yordam beradi. Psixodiagnostika tekshiruvida psixodiagnostik 
ishining asosiy qoidasi – “Zararing tegmasin!” ga bo’ysunadi. Mutaxassis 

---

40 
(keyinchalik psixolog) ijtimoiy-psixologik ko’rikdan o’tkazadi, natijalar o’smirni 
keyinchalik, korrektsiya, reabilitatsiya yoki profilaktika ishlarida foydalaniladi. 
1. Hurmatlash tamoyili 
Psixolog O’zbekiston respublikasi Konstitutsiyasi va inson huquqlariga oid 
xalqaro hujjatlarda e’lon qilingan va kafolatlangan shaxsning qadr-qimmati, huquqi 
va erkini hurmat qilishi kerak. 
Hurmatlash tamoyiliga quyidagilar kiradi: 
1.1.Shaxsning qadr-qimmati, huquqi va erki

-psixolog yoshi, jinsi, jinsiy farqlar, millati, biror madaniyatga mansubligi, 
etnos va irq, mazhabi, tili, ijtimoiy-iqtisodiy statusi, jismoniy imkoniyatlari va boshqa 
asoslaridan qat’iy nazar, odamlarga teng hurmatda bo’lishi lozim; 
-psixologning beg’arazligi mijozga oldindan yanglish munosabatda bo’lishga 
yo’l qo’ymaydi. Psixologning mijozga nisbatan hamma harakatlari ilmiy uslubda 
olingan ma’lumotlar asosida bo’lishi kerak. Psixologning mijoz bilan muloqotidan 
so’ng sub’ektiv taassurot paydo bo’lsa, mijozning ijtimoiy ahvoli psixologning 
harakatlari va xulosasiga ta’sir o’tkazmasligi zarur; 
-psixolog har qanday asosda ham mijozni tahqirlashga olib keladigan 
faoliyatdan qochadi; 
-psixolog o’z ishini shunday tashkil qilishi kerakki, bunda jarayon ham, natija 
ham mijoz va u bilan aloqador shaxslarning sog’lig’iga va ijtimoiy ahvoliga zarar 
keltirmasligi kerak. 
1.2.Maxfiylik 
-psixolog mijoz bilan ishonchli munosabat asosida ishlashi jarayonida olingan 
ma’lumotlarni shartlashilgan kelishuvlarsiz qasddan yoki tasodifan ovoza qilishi 
mumkin emas; 
-tekshiruvlarning natijalari shunday ifodalanishi kerakki, ular mijozni ham, 
psixologni ham obro’sini to’kmasin; 
-psixolog o’z ishining aniq hodisalarini namoyish qila turib, mijozining qadr-
qimmatini va xotirjamligini himoyalanishini ta’minlashi zarur; 

---

41 
-psixolog professional vazifalari doirasidan chiqib, mijoz haqidagi 
ma’lumotlarni qidirmasligi zarur; 
-mijoz uchinchi shaxsning ishtirokisiz psixologdan maslahat olishi va u bilan 
ishlash huquqiga ega. 
-tekshiruvlar natijasida olingan ma’lumotlar saqlanishini nazorat qilinmasa, bu 
mijoz va psixologga zarar keltiradi. Tekshiruvlar natijasida olingan ma’lumotlarga 
munosabatda bo’lish va saqlash tartibi qat’iy olib borilishi zarur.