Mutaxassis xodimlarini qayta tayyorlash va malakasini oshirish instituti

2. "Oila-mahalla-ta‘lim muassasasi" hamkorligini amalga oshirish shakllari va 
usullari. 
Ta‘lim  va  tarbiya  sohasiga  oid  normativ-huquqiy  hujjatlar  talablarini  samarali 
bajarishda  oila-mahalla-ta‘lim  muassasasi  hamkorligini  ta‘minlash  o‗ziga  xos  pedagogik 
tizim, shakl va uslublarni talab etadi. Chunki bu jarayon farzandlar kamolotida va kelajakda 
katta  hayot  ostonasiga  qadam  qo‗yishida  muhim  hamkorlik  hisoblanadi.  "Oila-mahalla-
ta‘lim  muassasasi"  hamkorligi  shakllari  deganda,  albatta,  oila  bilan  ta‘lim  muassasasini 
bog‗lab  turuvchi  ko‗prik,  ya‘ni  vosita  sifatida  mahallani  tushunish  kerak.  Ta‘lim  bilan 
tarbiya birgalikda olib borilishi kerak bo‗lgan jarayon bo‗lib, unda mahallaning o‗rni katta. 
Ya‘ni shakllariga birinchi galda quyidagilar kiritiladi: 
1.  "Oila-mahalla-ta‘lim  muassasasi"ning  hamkorlikdagi  faoliyati  o‗sha  jarayonning 
shaklini  anglatadi.  Ular  bir-biriga  uzviy  bog‗liq.  Ana  o‗sha  shaklning  ish  usullari  turli  xil 
ko‗rinishga  ega.  Hamkorlikda  o‗tkaziladigan  tadbirlar  har  tomonlama  puxta,  shuningdek, 
qatnashchilarning  yoshiga  mos  pedagogik  va  psixologik  jihatdan  uyg‗unlashgan,  mantiqan 
teran, qiziqarli, ko‗rgazmali, ayniqsa ta‘sirchan, ommabop, amaliy jihatdan qisqa va lo‗nda, 
estetik jihatdan jozibali bo‗lishi kerak. 
2.  Hamkorlikda amalga oshiriladigan tadbirlar mahalla xududidagi barcha yoshlar va 
turli  toifadagi  fuqarolarni  qamrab  olishi  hamda  ularning  qiziqish  va  intilishlariga  mos 
bo‗lishi lozim. 
3.  Hamkorlikda o‗tkaziladigan tadbirlar "Ota-onangga rahmat!", "Odobingga balli!", 
"Sog‗ tanda sog‗lom aql", "Qizlar ibosi", "Bir yigitga qirq hunar oz", "O‗g‗lim - posbonim", 
"Hayot  -  ustoz,  xalq  -  muallim",  "O‗zbekiston  -  Vatanim  mening!",  "Milliy  burch  va 
mas‘uliyat", "Oila etikasi", "Oila tinch - mahalla tinch", "Askarlik - yigitlik maktabi", "Oila 
baxti - Vatan baxti", "Sport va oilam", "Oilamiz an‘analari", "Vatan ostonadan boshlanadi", 
"Biz kimmiz?" kabi mavzularda bo‗lishi mumkin. Bundan tashqari, turli mavzularda boshqa 
tadbirlarni o‗tkazib turish zarur. Masalan, "Namunali oilalar", "Ota - oila ustuni, ona - oila 
charog‗boni", "Uch avlod uchrashuvi", "Kasbim - faxrim mening", "Inson va tabiat", "Inson 
va salomatlik", "Inson  va huquq", "Oila  va nikoh", "Oila  -  muqaddas tushuncha", "Oilaviy 
an‘analar", "Mahalla va oila ma‘naviyatining mustahkamligi", "Ota va ona - oila tayanchi", 
"Oilada sharqona sadoqat", "Farzand - oila faxri" va shu kabi mavzularda bo‗lishi maqsadga 
muvofikdir. 
Ota-onalar  majlisi, Qizlar  klubi, Orasta  qizlar to‗garagi,  Saxovatli  bolalar harakati  va 
boshqa  jamoat  tashkilotlari  faoliyatidan  maqsadli  foydalanish  "Oila-mahalla-ta‘lim 
muassasasi" hamkorligi samaradorligini oshirishga qaratilgan asosiy omillardan hisoblanadi. 
Bularning  barchasi  hamkorlikning  shakllanishidir  "Oila-mahalla-ta‘lim  muassasasi" 
hamkorligini amalga oshirish usullari keng qamrovli hisoblanadi. Ta‘lim muassasalari bilan 
fuqarolarning  o‗zini  o‗zi  boshqarish  organlari  qoshida  ota-onalarning  yosh  avlodni 
tarbiyalash bo‗yicha huquqiy, ma‘naviy-ahloqiy va fiziologik bilimlarini oshirish maqsadida 
tashkil etilgan "Ota-onalar universitetlari"ning hamkorlikdagi faoliyatining talab darajasida 
olib  borilishi,  "Oila-mahalla-ta‘lim  muassasasi  hamkorligi  ishlarining  samaradorligini 
oshirishga ijobiy ta‘sir ko‗rsatadi. 
Ta‘lim muassasalari bilan fuqarolar yig‗inlarida tuzilgan "Ota-onalar universiteti"ning 
o‗zaro  hamkorligini  kuchaytirishga  qaratilgan  tadbirlarni  hayotiy  misollar  bilan 
mustahkamlagan  holda  munozara,  muloqot,  uchrashuv,  ko‗rik-tanlovlar  shaklida 

---

 
59 
o‗tkazilishi,  shuningdek,  taniqli  olimlar,  namunali  oilalar,  iqtidorli,  ijodkor  ota-onalar  va 
bolalar, san‘atkorlar, yozuvchi, shoirlarni taklif etish ijobiy samara beradi. 
Ta‘lim  muassasalari  jamoatchilik  kengashlari  bilan  "Ota-onalar  universiteti"ning 
faoliyati natijadorligini oshirishda quyidagi mavzularni keng qamrab olish mumkin: 
- barkamol avlodni tarbiyalashda hamkorlikning ahamiyati; 
- yoshlar tarbiyasida milliy va umuminsoniy qadriyatlar; 
- sog‗lom va ma‘naviy boy shaxsni tarbiyalashda oilaning o‗rni; 
- yoshlarni oilaga psixologik tayyorlash; 
muloqot psixologiyasi hamda shaxslararo munosabatlar masalalari; 
- bola shaxsini shakllantirishda ota-onaning o‗rni; 
- oilada bolani o‗z ishini rejalashtirish va iqtisodiy tejamkorlikka o‗rgatish; 
- yoshlarda tabiatga va ekologiyaga munosabatni shakllantirish; 
- yoshlarni kasb-hunarga yo‗naltirish; 
- oila, o‗smir va qonun hamda boshqalar. 
"Oila-mahalla-ta‘lim  muassasasi"  hamkorligi  jamoat  kengashi  a‘zolari  mas‘ulligida 
tizimli ravishda profilaktik tadbirlarning amalga oshirilishi voyaga yetmaganlar o‗rtasidagi 
nazoratsizlik  va  qarovsizlik,  surunkali  dars  qoldirish  va  ma‘naviyatimizga  zid  bo‗lgan 
ma‘naviy  taxdidlar,  diniy  aqidaparastlik  va  "ommaviy  madaniyat"ning  salbiy  illatlaridan 
himoya qilishga qaratilgan hamkorlik ishlarini kuchaytirishda ijobiy natija beradi. 
Yosh  avlodni  tarbiyalashda  mahalla  va  ta‘lim  muassasasining  o‗zaro  hamkorlikdagi 
ishtiroki  muhim  ahamiyatga  ega.  Xususan,  mahallalarda  yosh  oilalar,  kam  ta‘minlangan, 
noto‗liq  yoki  boquvchisini  yo‗qotgan  oilalar  bilan  ishlash,  hulqi  og‗ir,  voyaga  yetmagan 
holda pul topish bilan shug‗ullanayotgan yoki turli ishlarga jalb etilgan, muntazam darslarga 
qatnashmaydigan  farzandlarning  ota-onalari  bilan  suhbatlar  o‗tkazib  borish,  o‗tkaziladigan 
turli sayllar, uch avlod uchrashuvi, otalar maktabi, onalar maktabi, ma‘naviyat exsoni kabi 
seminar-treninglar, davra suhbatlari, uchrashuvlar tashkil etish muhim ahamiyat kasb etadi. 
Fuqarolar  yig‗inlari  tomonidan  ichki  ishlar  organlari  bilan  hamkorlikda  farzandlari 
tarbiyasi  bilan  shug‗ullanmaydigan  ota-onalar,  profilaktik  hisobda  turgan  farzandlar 
tarbiyasiga  salbiy  ta‘sir  ko‗rsatuvchi  ota-onalar,  oila  turmush  munosabatlari  doirasidagi 
huquqbuzarliklar  sodir  etganliklari  uchun  profilaktik  hisobda  turganlarni  aniqlash  hamda 
ular bilan profilaktik-tarbiyaviy ishlar olib borish lozim bo‗ladi. 
"Oila-mahalla-ta‘lim muassasasi" hamkorligida Jamoat kengashining quyidagi uslubiy 
asoslari  orqali  oila-mahalla-ta‘lim  muassasalari  hamkorligining  samaradorligi  va 
natijadorligini ta‘minlashga erishish mumkin: 
ota-onalarning  farzandlar  tarbiyasidagi  o‗rni,  majburiyati,  mas‘uliyati  va  farzandlar 
bilan o‗zaro munosabatlarini mustahkamlashga ko‗maklashish; 
ta‘lim  muassasalaridagi  ta‘lim-tarbiya  sifatini  o‗rganish  va  ularni  yanada 
takomillashtirishga oid tadbirlarni amalga oshirish; 
qonunchilik talablaridan kelib chiqib ta‘lim muassasalariga yaqin hududlarda alkogolli 
va  tamaki  mahsulotlari  sotilishiga  yo‗l  qo‗ymaslik  bo‗yicha  jamoatchilik  nazoratini 
o‗rnatish; 
ta‘lim  tizimidagi  islohotlar  haqida  ota-onalar  va  keng  jamoatchilikning  uzviy 
ma‘lumotga ega bo‗lishlarini ta‘minlash; 
o‗quvchi-yoshlarning  zararli  odatlar  yo‗liga  kirishiga  sabab  bo‗layotgan  omillarga 
qarshi manzilli profilaktik tadbirlarni amalga oshirish; 
ta‘lim-tarbiya  jarayonini  hamda  ushbu  sohaga  oid  normativ-huquqiy  hujjatlarni 
takomillashtirish  yuzasidan  takliflarni  belgilangan  tartibda  tegishli  davlat  organlariga 
kiritish. 

---

 
60 
Barchasini  hamkorlikda  olib  borishda  fuqarolar  yig‗ini  raisi,  diniy  ma‘rifat  va 
ma‘naviy-ahloqiy tarbiya masalalari bo‗yicha maslahatchi, ma‘sul kotib, "Mahalla posboni" 
jamoat  tuzilmasi  rahbari,  fuqarolar  yig‗inlarining  tegishli  faoliyat  yo‗nalishlari  bo‗yicha 
komissiyalar, ko‗cha boshilar va ta‘lim muassasalarining birgalikda olib borayotgan ishlari 
muhim hisoblanadi. 
2. Fuqarolar yig‗inlari bilan hamkorlikda amalga oshiriladigan ishlar: 
• voyaga  yetmaganlar  va  yoshlarning  ma‘naviy,  ahloqiy,  huquqiy,  estetik,  jismoniy, 
mehnat  tarbiyasida  ishtirok  etish,  ularda  sog‗lom  turmush  tarzini  shakllantirishga 
ko‗maklashish,  ta‘lim-tarbiya  jarayonida  amalga  oshirilishi  kerak  bo‗lgan  masalalarni 
muhokama  qilishda  ta‘lim  muassasalari  bilan  birgalikda  qatnashib,  oqilona  yechimlar 
topishda faollik ko‗rsatish, bola huquqlari, erkinliklari va qonuniy manfaatlarini ta‘minlash 
bo‗yicha davlat dasturlari va xududiy dasturlarning amalga oshirilishida ishtirok etish; 
• voyaga  yetmaganlar  va  yoshlarning  hisobini  yuritish,  9-sinf  bitiruvchilarini  kasb-
hunar kollejlari va akademik litseylarga joylashtirish jarayonida ta‘lim muassasalari va ota-
onalarga  ko‗maklashish,  akademik  litsey,  kasb-hunar  kolleji  o‗quvchi-yoshlarini  ish  bilan 
ta‘minlash  masalalarini  hal  etish,  ayniqsa,  qishloq  joylarida  ularning  mehnat  va  o‗qish 
sharoitlarini yaxshilashga ko‗maklashish, yoshlarni tadbirkorlik faoliyatiga yo‗naltirish; 
• vakolatli  davlat  organlari  bilan  hamkorlikda  voyaga  yetmaganlar  va  yoshlarning 
huquqiy  bilimlarini  oshirish  orqali  ularni  O‗zbekiston  Respublikasi  Konstitutsiyasi  va 
qonunlariga xurmat ruhida tarbiyalash, ular ongiga  mamlakatimizda amalga oshirilayotgan 
keng  qamrovli  islohotlarning  mazmun  va  mohiyatini  chuqur  singdirish,  ularning 
jamiyatdagi yangilanishlar yo‗lini keng qo‗llab-quvvatlashi va ushbu jarayonlardagi ijtimoiy 
faolligiga erishishga qaratilgan chora-tadbirlarni amalga oshirish; 
• ota-onalar o‗rtasida ta‘limning uzluksizligi, ta‘limning majburiyligi haqida targ‗ibot-
tashviqot ishlarini olib borish, ta‘lim muassasalari bilan hamkorlikda mashg‗ulotlarga uzrli 
sabablarsiz  kelmayotgan  yoki  muntazam  ravishda  qatnashmayotgan  o‗quvchilarni  aniqlab, 
o‗qishga  qaytarishga  doir  chora-tadbirlarni  amalga  oshirish,  ta‘lim  va  fuqarolar  yig‗ini 
tizimidagi  yutuqlar  va  islohotlar  haqida  ota-  onalarning  keng  ma‘lumotga  ega  bo‗lishlarini 
ta‘minlash, shuningdek, bu borada fuqarolar yig‗inlari qoshidagi "Ota-onalar universitetlari" 
faoliyatini kuchaytirish; 
• jamoat  kengashi  va  Ota-onalar  kengashi  bilan  birgalikda  ta‘lim  muassasalaridagi 
ta‘lim-tarbiya sifatini o‗rganish va ularni yanada takomillashtirishga doir tadbirlarni amalga 
oshirish; 
• voyaga yetmaganlar va yoshlar o‗rtasida nazoratsizlik, qarovsizlik, huquqbuzarlik va 
boshqa  g‗ayriijtimoiy  xatti-harakatlarning,  "ommaviy  madaniyat"ning  salbiy  ta‘sirlarini 
oldini  olish  hamda  bunga  imkon  tug‗diruvchi  sabablar  va  sharoitlarni  aniqlash  hamda 
bartaraf etish choralarini ko‗rish; 
• ichki  ishlar  organlarining  profilaktik  hisobida  turgan  barcha  toifadagi  shaxslar  va 
voyaga yetmaganlarning yashash tarzi va xulq-atvorini muntazam ravishda o‗rganib borish, 
jazoni  ijro  etish  muassasalaridan  ozod  qilingan  yoki  ixtisoslashtirilgan  o‗quv-tarbiya 
muassasalaridan  qaytib  kelgan  voyaga  yetmaganlar  va  yoshlarning  ijtimoiy-pedagogik 
reablitatsiya qilinishi va moslashuviga ko‗maklashish; 
• voyaga  yetmaganlar  va  yoshlarning  milliy  ma‘naviyatimizga  zid  bo‗lgan  salbiy 
illatlar hamda turli ekstremistik oqim a‘zolari ta‘siriga tushib qolishlarini oldini olish, ularga 
diniy mazhablar va sektalar, aqidaparastlikning salbiy ta‘sirini to‗g‗ri anglab yetishiga ota-
onalar  orqali  ta‘sir  ko‗rsatish,  ulug‗  ajdodlarimizning  tarbiyaviy  o‗gitlarini  singdirib 
borishga keng jamoatchilikni safarbar qilish; 

---

 
61 
• o‗quvchi-yoshlar orasida turli milliy mentalitetimizga zid bo‗lgan salbiy holatlarning 
oldini  olish  hamda  profilaktik  nazoratda  turuvchi  o‗quvchilarni  tarbiyalashda  ota-onalar, 
mahalla, huquq-tartibot idoralari va nodavlat tashkilotlarining hamkorligini kuchaytirish; 
•  o‗zlarining  jamiyatga  zid  xatti-harakatlari  bilan  farzandlari  tarbiyasiga  salbiy  ta‘sir 
ko‗rsatuvchi  yoki  ular  tarbiyasi  bilan  shug‗ullanmayotgan  ota-onalar,  notinch  oilalar, 
voyaga yetmaganlarni turli huquqbuzarliklar sodir etishga undovchi shaxslar, yoshlar ongini 
zaharlab, ularni turli diniy ekstremistik g‗oyalar ta‘siriga tushishlariii ta‘minlash maqsadida 
mazkur  yo‗nalishdagi  tashkilotlarga  a‘zo  bo‗lishga  da‘vat  etuvchi  shaxslar,  yoshlarga 
qonunga  xilof  ravishda  diniy  ta‘lim  beruvchilar,  konstitutsiyaviy  tuzumga  qarshi  turli 
axborotlarni  tarqatuvchi  shaxslarni  aniqlash  hamda  ular  bilan  profilaktik-tarbiyaviy  ishlar 
olib borishda ichki ishlar organlari bilan hamkorlik qilish; 
• voyaga yetmaganlar va yoshlar o‗rtasida ma‘naviy barkamollikni targ‗ib qilish, ularni 
mahalla  xududida  istiqomat  qilayotgan  taniqli  shaxslar,  soha  mutaxassislari,  olim  va 
san‘atkorlar, ziyolilar imkoniyatlaridan foydalanib fan, madaniyat, san‘at to‗garaklariga jalb 
etish; 
• fuqarolarning  o‗zini  o‗zi  boshqarish  organlari  xuzuridagi  yoshlar  bilan  ishlash 
komissiyalarining faoliyati samaradorligini yanada oshirish; 
• voyaga  yetmaganlar  va  yoshlarni  tadbirkorlik  faoliyati  sub‘ektlariga,  shu  jumladan 
usta-hunarmandlarga  biriktirish  orqali  ularni  kasbga  yo‗naltirish,  ularning  tadbirkorlik 
qobiliyatini  rivojlantirish,  bozor  iqtisodiyoti  tamoyillarini  o‗rganishlari  va  o‗z  sohasining 
yetuk mutaxassislari bo‗lib yetishishlariga ko‗maklashish; 
• voyaga yetmaganlar va yoshlar o‗rtasida sog‗lom turmush tarzini keng targ‗ib qilish, 
ularni jismoniy tarbiya va sport bilan shug‗ullanishga keng jalb qilish, sportning ommaviy 
va milliy turlarini, xalq o‗yinlarini rivojlantirishga qaratilgan ishlarni tashkil etish; 
• voyaga  yetmaganlar  va  yoshlarning  tibbiy  madaniyatini  oshirishga  qaratilgan  keng 
ko‗lamli  targ‗ibot  ishlarini  olib  borish,  ular  o‗rtasida  profilaktika,  sanitariya-gigiena 
tadbirlarining amalga oshirilishiga ko‗maklashish; 
• farzandlariga  ma‘naviy-ahloqiy  tarbiya  berishda  ijobiy  natijalarga  erishayotgan, 
namunali  oilalarni  rag‗batlantirish  (minnatdorchilik  xati  yoki  e‘lon  qilish  orqali,  ko‗rik-
tanlovlar  o‗tkazish)  va  ularning  hayot  tajribasini  ommalashtirishga  qaratilgan  tadbirlar 
o‗tkazish; 
• oila  quradigan  yoshlarning  oila,  jamiyat  oldidagi  burchi  va  mas‘uliyatini  anglab 
yetishlari,  "mustahkam  oila"  g‗oyasining  amaliy  ifodasini  ta‘minlash  maqsadida  targibot-
tashviqot  ishlarini  olib  borish,  yigit  va  qizlarni  oila  qurishga  ruhiy-ma‘naviy  jihatdan 
tayyorlashga  ko‗maklashishda  ular  bilan  mahalladagi  faollarning  alohida  suhbatlashishi, 
oilaviy  ajrimlarning  oldini  olish  bo‗yicha  targ‗ibot  ishlarini  tashkil  etish,  oilaning 
muqaddasligi  va  jamiyatning  asosiy  bo‗g‗ini  ekanligini  yoshlar  ongiga  singdirishga 
qaratilgan  tashviqot  ishlarini  amalga  oshirish  (bunda  mahalladagi  namunali  oilalar 
tajribasidan foydalanish); 
• "Bir  bolaga  yetti  qo‗shni  ota-ona"  mavzusidagi  ma‘naviy-  ma‘rifiy  tadbirlarning 
mazmun-mohiyatini keng targ‗ib etish; 
• ta‘lim  muassasalari  va  mahallalarda  "Oila  -  muqaddas  tushuncha",  "Oilaviy 
an‘analar", "Mahalla va oila ma‘naviyatining mustahkamligi", "Ota va ona - oila tayanchi", 
"Oilada sharqona sadoqat" mavzularida suhbatlar va savol-javob kechalarini tashkil etish; 
• erishilgan  yutuqlar,  amalga  oshirilgan  ishlarni  ommaviy  axborot  vositalari  (radio, 
televidenie, matbuot sahifalari) orqali keng yoritib borish. 
Fuqarolar  yig‗inlarida  "oila  -  mahalla  -  ta‘lim  muassasasi"  hamkorligini  quyidagi 
tizimga muvofiq amalga oshirish maqsadga muvofiq: 

---

 
62 
3. Ta‘lim muassasalari bilan hamkorlikda amalga oshiriladigan ishlar: 
- ta‘lim muassasalarida ahillik, ijodiy muhit, millatlararo totuvlikni mustahkamlash, bu 
maqsadga erishish uchun zaruriy shart- sharoit va imkoniyatlar yaratish; 
- ta‘lim  muassasalarida  "Ichki  tartib  qoidalari"  va  "Odob-ahloq  qoidalari"  talablariga 
to‗liq rioya etilishiga erishish; 
- ta‘lim berishning ilg‗or pedagogik texnologiyalarni joriy etish, xorijiy tillarni o‗qitish 
sifatini oshirish, axborot-kommunikatsiya  vositalaridan unumli foydalanish bo‗yicha shart- 
sharoitlar yaratish; 
- huquqiy tarbiyani doimiy reja asosida o‗quvchi-yoshlar, ota-onalar, mutaxassislar va 
jamoatchilikning faol ishtirokida amalga oshirish; 
- tarbiya  jarayonining  barcha  ishtirokchilari  orasida  milliy  mafkurani  targ‗ib  qilish, 
aqidaparastlik,  diniy  ekstremizm  va  milliy  taraqqiyotimizga  zararli  boshqa  g‗oyalarning 
kirib kelishiga qarshi murosasiz kurashishni tashkil etish; 
- ta‘lim-tarbiya  jarayonida  turli  xil  chalg‗ituvchi  vositalar  (qo‗l  telefonlari, 
videotasmalar,  internet  tarmog‗idagi  ma‘lumotlar,  kompyuterdagi  o‗yinlar)ning  zararli 
oqibatlari haqida doimiy va keng targ‗ibot-tashviqot ishlarini olib borish; 
- hozirgi  murakkab  sharoitda  yosh  avlod  ongi  va  shuuriga  ta‘sir  etish  uchun 
bo‗layotgan  ma‘naviy  taxdidlarga  nisbatan  muntazam  tarbiya  va  tegishli  mashg‗ulotlar 
yordamida mafkuraviy immunitet hosil qilish; 
- ta‘lim  muassasalarida  o‗quvchilarning  yoshiga  mos  ravishda  sog‗lom  g‗oyalarni, 
milliy g‗oya tamoyillarini singdirishga tabaqalashtirilgan holda yondashish va bu faoliyatni 
uzluksiz tarzda olib borish; 
yoshlarni  mustaqil  fikrlashga  o‗rgatish,  ularni  vatanparvarlik,  milliy  istiqlol 
g‗oyalariga sadoqat ruhida tarbiyalash; 
- o‗quvchi-yoshlarning  bo‗sh  vaqtlarini  to‗g‗ri  tashkil  etish,  ayniqsa  sport  bilan 
shug‗ullanishlari,  qiziqishlariga  mos  bo‗lgan  to‗garaklarda  shugullanishlari  uchun  shart-
sharoitlar yaratish; 
- o‗quvchi-yoshlarda  kitobxonlik,  mutolaa  madaniyati,  badiy  adabiyotga  muhabbatni 
zamon talablarini e‘tiborga olgan holda shakllantirish; 
- o‗quvchilarning  imkoniyatlari  va  qiziqishlarini  inobatga  olib,  ularni  turli  sohalar 
bo‗yicha  kasb-hunarga  yo‗naltirish,  ularning  biror  bir  aniq  kasb-hunarni  egallashi  uchun 
poydevor  yaratish,  bunda  otalarning  rolini  kuchaytirish  maqsadida  "Otalar  majlisi"ni 
o‗tkazib borish hamda uzluksiz va tizimli yondashishni tashkil etish ( maktabgacha ta‘lim - 
umumiy o‗rta ta‘lim - o‗rta mahsus kasb-hunar ta‘limi - oliy ta‘lim); 
o‗quvchilarni  jamoat  ishlarida  faol  ishtirok  etish  ko‗nikmalarini  shakllantirish  orqali 
islohotlar  va  jamiyatni  ma‘naviy  yangilash  jarayonlarining  faol  ishtirokchisi  ruhida 
tarbiyalash; 
- bola  tarbiyasi  namunali  yo‗lga  qo‗yilgan  oilalar  tajribasini  tegishli  muassasalar 
hamkorligida o‗rganish va ota-onalar majlislarida ommalashtirish tajribasini yo‗lga qo‗yish; 
- maktabga  (kasb-hunar  kollejlari  va  litseylarga)  surunkali  kelmaydigan  o‗quvchi-
yoshlarni  ta‘lim  muassasalari  va  mahalla  faollari  hamda  hamkor  Kengashlar  yordamida 
o‗qishga jalb etish; 
- o‗qishni  va  ishlashni  xoxlamaydigan,  huquqbuzarlik  sodir  etishga  moyil  voyaga 
yetmaganlarni  ro‗yxatga  olib,  ularga  tegishli  tashkilotlar  bilan  birgalikda  zarur  choralar 
ko‗rib, jamoat kengashida muhokama qilish; 
- tarbiyasi og‗ir yoshlar, farzandlar tarbiyasiga bee‘tibor ota- onalar bilan muntazam va 
alohida ishlash, ularga pedagogik maslahatlar berib borishni tizimli tashkil etish; 

---

 
63 
- imkoniyati cheklangan bolalarni tuman, shahar tibbiyot-pedagogik komissiyasi orqali 
mahsus maktab-internatlarga joylashtirishga ko‗maklashish; 
- ota-onasiz  qolgan  (chin  yetim),  ota-onalarining  qaramog‗idan  turli  sabablarga  ko‗ra 
mahrum  bo‗lib  qolgan  bolalarni  voyaga  yetmaganlar  o‗rtasida  nazoratsizlik  va 
huquqbuzarlik  profilaktikasi  guruhi  inspektorlari  orqali  tegishli  "Mehribonlik  uylari"ga 
joylashtirishga ko‗maklashish; 
- o‗quvchilarni milliy qadriyatlarga tayangan holda oilaviy hayotga tayyorlash; 
- ta‘lim muassasalarida o‗tkaziladigan barcha tarbiyaviy, ma‘naviy-ma‘rifiy, madaniy-
ommaviy  va  sport  tadbirlarining  mahallalar,  jamoat  tashkilotlari  bilan  hamkorlikda  olib 
borilishiga erishish; 
- iqtidorli, ijodkor o‗quvchilarni rag‗batlantirish ishlarini mahalla hamkorligida amalga 
oshirish; 
- bolalarning  o‗z  o‗quv  muassasasi  hududini  toza,  ozoda  saqlash  va  obodonlashtirish 
(ta‘lim  muassasalari  atrofidagi  qarovsiz  yotgan  yerlarda  mevali  bog‗lar  yaratish)  ishlariga 
jalb etish, hasharlar tashkil etish; 
hamkorlikda  olib  borilgan  ijobiy  ishlarni  ommaviy  axborot  vositalari  orqali  keng 
yoritib borish va boshqalar.