Mutaxasislik fanlarni o‘qitish metodikasi

9.3. Yangi o‘quv texnologiyalari. Masofaviy ta’lim.
Dars jarayonida axborot texnologiyalaridan foydalanish

Hozirgi paytda o‘quv materiallari, axborotlarni ekranda ko‘rsatish imkoni vujudga kelishi va rivojlanishi bilan o‘quv jarayonida erishilgan yutuqdan foydalanish keng yoyilib bormoqda. Zamonaviy axborot texnologiyalarni o‘quv jarayoniga tatbiq etilishi, iqtisodiy samara berish bilan birga ta’limda yangicha o‘quv metodlarini keng ravishda qo‘llashga imkoniyat yaratib beradi. Maxsus ixtisoslashtirilgan auditoriyalar, chunonchi, kompyuter, televizor, videomagnitofon bilan ta’minlangan auditoriyalarda dars o‘tish borgan sari ommalashib bormoqda. Hatto uni alohida videometod sifatida talqin etilmoqda. Ayniqsa, o‘quv jarayoniga kompyuterning kirib kelishi barcha didaktik funktsiyalarni muvafaqqiyatli bajarish imkoniga ega videometodni keng qo‘llash imkonini beradi. Buning natijasida uni kompleks didaktik texnologiya deb ham atalmoqda. U:

• 
  o‘quvchi talabalarga o‘rganayotgan mavzusi, hodisa, jarayon, faoliyat bo‘yicha to‘liq, ishonchli axborot berish;
  
• 
  o‘quv jarayonida ko‘rgazmalilikning rolini oshirish;
  
• 
  talaba, o‘quvchilami xohish, talab, ehtiyojlari, qiziqishlarini qondirish;
  
• 
  o‘qituvchining o‘quvchi, talabalarning bilimini, ko‘nikmalarini sinash bilan bog‘liq texnik ishlardan ozod qilish, samarali aloqa o‘ratish;
  
• 
  talaba o‘quvchilarni o‘zlashtirishi bo‘yicha ob’ektiv hisobot, to‘la va uzluksiz nazoratni tashkil etish imkonini beradi.
  

Dars jarayonida axborot texnologiyadaridan foydalanishda asosiy o‘rinda multimedia turadi.

Multimedia informatikaning dasturiy va texnikaviy vositalari asosida audio, video, matn, grafika, animatsiya (ob’ektlaming fazodagi, ekrandagi harakati) jadvallari asosida o‘quv materiallarini o‘quvchi, talabalarga etkazib berishning mujassamlashgan holdagi ko‘rinishidir.

Multimedia rivojlanayotgan zamonaviy axborot texnologiyasidir. Uning ajralib turuvchi belgilariga quyidagilar kiradi: 1. Axborotning xilma xil turlari: an’anaviy: matn, jadvallar, bezaklar, grafiklar, diagramma va boshqalar. Original turlar: nutq, musiqa, videofilmlardan parchalar, telekadrlar, animatsiya va boshqalami bir dasturiy mahsulotda integratsiyalaydi. Bunday integratsiya turli qurilmalar yordamida amalga oshiriladi.

Mutimediada ishlashning quyidagi afzalliklari bor:

• 
  berilayotgan materiallami ehuqurroq va mukammalroq o‘zlashtirish imkoni yaratiladi;
  
• 
  ta’lim olishning yangi sohalari bilan yaqindan aloqa yanada ortadi;
  
• 
  ta’lim olish vaqtining qisqarishi natijasida vaqtni tejash imkoni yaratiladi;
  
• 
  olingan bilimlar nisbatan kishi xotirasida uzoq muddat saqlanib, kerak bo‘lganda amaliyotda qo‘llash imkoniga erishiladi.
  

POWER POINT dasturi multimedia tayyorlashda juda katta imkoniyatlarga ega. Ulardan foydalanib, turli mavzularda multimedia tayyorlash va dars jarayonida qo‘llash keng yoyilib bormoqda. Natijada keyingi paytda alohida videometod sifatida pedagoglar tomonidan ajratib ko‘rsatilmoqda. Multimediadan o‘quv jarayonida foydalanishning rivojlanishi turlituman multimedia mahsulotlarini, oxiroqibatda elektron darsliklar paydo bo‘lishiga olib keldi. Ikkinchi tomondan, axborot texnologiyalarini rivojlanishi internet tarmoqlaridan keng foydalanishga yo‘l oehdi. SHu bilan birga, multimedia vositalaridan keng foydalanishda ayrim ob’ektiv muammolar ham mavjud. Ulardaneng asosiysi, zarur kompyuter dasturlarining etishmasligidir. Qator mavzulami qamrab olgan, real hayotga yaqinlashtirilgan RUSE (AQSH ), MEKOM (Rossiya) va boshqa dasturlar mavjud. Ulardan foydalanib, kompyuterlarda ishlash, talabalar o‘rtasida konkurslar o‘tkazish mumkin. Lekin hali bizda ana shu dasturlarga o‘xshash energetikani o‘rganadigan, qo‘llangan choratadbirlarning natijasini qanday bo‘lishi mumkinligini taxmin qilish imkonini beradigan dasturlar yaratilgani yo‘q. Undan tashqari, hozircha bizda maxsus fanlardan dars o‘tishda qo‘llash mumkin bo‘lgan o‘quv videofilmlari juda kam. Lekin ulami talabalar bilan birgalikda yaratish mumkin. Keyingi paytda masofadan o‘qitishning borgan sari yoyilib borishi, darslik, qo‘llanmalaming elektron versiyalarini yaratilishi, o‘qitish jarayonida kompyuterlardan yanada kengroq foydalanishga olib keladi.