Mustaqillikka erishish arafasida oʻzbekistondagi ijtimoiy-siyosiy jarayonlar

jihatidan ittifokdosh respublikalar orasida eng oxirgi oʻrinlardan birida turibmiz.

Oyiga oʻrta hisobda 75 soʻmdan kamrok yalpi daromad oladigan aholining ulushi mamlakatda 12 foizdan sal koʻprok bulsa, bizning respublikamizda 45 foizga boradi. Bir millionga yaqin kishi ijtimoiy ishlab chiqarishda oʻzining qoʻlidan keladigan ishni topa olmagan.

Ijtimoiy infrastruktura tarmoqlari: sogʻlikni saqlash, xalq taʼlimi, maktabgacha bolalar muassasalari juda ogʻir ahvolga tushib qolgan. Maktab va kasalxonalarning 60 foizi nobop binolarda joylashtirilgan. Oʻzbekiston 80-yillarda ijtimoiy infrastrukturani rivojlantishning bir qancha koʻrsatkichlari yuzasidan mamlakatda eng oxrigi oʻrinlardan birida edi. Masalan, uy-joy bilan oʻrtacha taʼminlanishi yuzasidan ittifoq oʻrtacha koʻrsatkichining 65 foiz (ittifoqdosh respublikalar orasida 12-oʻrin), kasalxonadagi joylar yuzasidan 82 foiz (9-oʻrin), bir smenada shugʻullanishi uchun maktablardagi joylar yuzasidan 72 foiz (12-oʻrin), doimiy maktabgacha tarbiya bolalar muassasalari yuzasidan 34,2 foizni (12-oʻrin) tashkil qilgan.

3

30-yillarning boshlarida iqtisodiyotga rahbarlik qilishning maʼmuriyatchilik, buyruqbozlik usullari gʻalaba qozonib, Oʻzbekistonni, uning ishlab chiqaruvchi kuchlarini rivojlantirishga yaroqsiz yondashuvlar tobora qaror topib bordi.Xush, bu illatlar nimalarda namoyon buldi? Avvalo shundaki, bizning respublikamiz asosan xom ashyo bazasi, sanoat ministrliklari va idoralarining mumay xom ashyo manbai deb hisoblanar edi. Oʻlkaning mahalliy, ijtimoiy-iqtisodiy xususiyatlariga baʼzan yetarlicha, baʼzan mutlaqo baho berilmadi, baʼzan esa bu xususiyatlar pisand ham qilinmadi. Iqtisodiy va ijtimoiy sohani kompleks, jadal rivojlantirishning, umumittifoq mehnat taqsimotida Oʻzbekiston SSRning mavqei va oʻrnini oʻzgartirishning muqobil yullari eʼtiborga olinmadi.

Xususan, 80-yillarning oʻrtalariga kelib Oʻzbekistonning chetga maxsulot chiqarishda xom ashyo resurslari 80 foizga yetdi, chetdan maxsulot olib kelinishining 50 foizgacha boʻlgan qismi tayyor maxsulotlar tashkil qilgan. Bu holat oʻzida yetarlicha xom-ashyo resurslari hamda keng imkoniyatlariga qaramasdan Oʻzbekistonning markaz respublikalarigaqaramligini oshirgan.