Mustaqillik yillarida O‘zbekistonda bozor munosabatlariga asoslan- gan

4.2.
 
Makromarketing va mikromarketing 
 
1986 – yilda F.Kotler megomarketing tushunchasini muomalagakiritdi. 
Bu tushuncha maqsadli iste’molchilarga nafaqat tovar va xizmatlar taklif 
etish, balki bozor muhitining makro guruhlari bilan imkoniyat darajasida 
kelishilgan holda faoliyat olib borishni nazardatutadi. 
Ayirboshlashning maqsadi, u yoki bu faoliyatning natijalariga ko‘ra 
tijorat va notijorat 
marketingi farqlanadi. Tijorat marketingi – foyda olish 
maqsadida daromadi yuqori kompaniyalarda asosan, savdo va xizmatlar 
sohasida qo‘llaniladi. Ko‘p tarqalgan tovarlar va xizmatlarturlariga muvofiq 
shakllangan faoliyatdir
. 
Ijtimoiy tashkilotlarda – maktab, kasalxona, bolalar bog‘chasi, qariyalar 
pansionati 
kabilarda 
notijorat 
marketing 
tadbirlari 
o‘tkazilib,tashkilotlardagi muammolar aniqlanadi va chora-tadbirlar ishlab 
chiqiladi.
8
Professor X.Meffert tomonidan tijorat marketingining asosiy shakllari 
tavsiflangan. 
Hududiy 
jihatlariga qarab: milliy, mintaqaviy, lokal va xalqaro 
(eksport, global va jahon) marketingi; 
qo‘llanish sohasiga 
qarab iste’mol, 
sanoat, investitsion va xizmatlar marketingi xarakterlanadi. 
Bugungi kunda 
jismoniy shaxs yoki tashkilotning faoliyat turi
ga 
qarab tashkilot marketingi, shaxs marketingi, joy marketingi, ijtimoiy 
marketing qo‘llaniladi. 
Tarmoqli marketing 
– sotish tizimi bo‘lib, mahsulot iste’molchi- 
larining o‘zlari ham uning tarqatish jarayonida qatnashishlari yangi 
tarmoqlarni yaratishlariga imkoniyat beriladi. Tarmoqli marketing – bu 
tovarlarni mustaqil ravishda tarqatuvchi sotuvchi agentlarning tarmoqli 
tashkilotini yaratishga asoslangan tovarlar chakana savdosining bir turidir.