|
Marketing axborotlarining manbalari va oqimlari. Marketing ma’lumotlarini doimo kuzatish va saqlash tizimida axborotlarni yig‘ish boshqa marketing operatsiyalari orasida muhim o‘rinni egallaydi, chunki u axborotlarning xususiyatlari bo‘yicha turli-tuman manbalarga bog‘liqdir. Marketing faoliyati doirasida joriy kuzatishga kirishishdan avval tadqiqotlarning maqsadini aniqlash va vazifalarning doirasini
belgilash (ulardan kelib chiqqan holda ma’lumotlar jamlanadi, ya’ni obyektning holati va rivojlanishini aks åttiruvchi axborotlarning xususiyatlarini hamda ko‘lamini belgilash zarur.
Marketing korxonaning ishlab chiqarish va sotish faoliyatini boshqarish tamoyili sifatida tashkil qilinadi. Shuning uchun iste’molchilarning talablarini qanoatlantirish va ång katta foyda olish maqsadida bozor åhtiyojlarini har taraflama o‘rganish nuqtayi nazaridan muhitning quyidagi qismlari haqidagi bilimlarga suyanadi (5.1-rasm):
— mahsulotlar va xizmatlar bozori;
— mahsulotlar va xizmatlarni ishlab chiqarish;
— ishlab chiqarish va sotish bozori bilan bog‘liq tashqi makromuhit.
Bunda mahsulotlar va xizmatlar bozori haqidagi axborotlar boshqa turiga nisbatan ustunlik qiladi va barcha marketing tadqiqotlarining maqsadli yo‘naltirilganligini belgilab beradi. Odatda, bozor sig‘imi, uni segmentlarga bo‘linishi, narxni, tashkil qilish tizimi, mahsulotlarning iste’mol xususiyatlari, o‘xshash mahsulotlar, sotishni rag‘batlantirish usullari, raqobatdoshlar faoliyati, mahsulotning iste’molchilari sotish kanallari haqidagi axborotlar tahlil qilinadi. So‘rov varaqalari, ko‘rgazmalar, seminarlar, reklama prospektlari,
1-rasm. Korxonada marketing axborotlarining mavjud bo‘lish manbalari va oqimlari.
xalqaro, umumdavlat va soha ko‘lamidagi davriy yoki maxsus nashrlar, statistik to‘plamlar, tijorat sharhlari, mavzuli ma’lumotnomalar, ularning ixtisoslashtirilgan bazalari va banklarning materiallari bunday ma’lumotlarning manbalari bo‘lishi mumkin.
Korxona imkoniyatlarini ichki ishlab chiqish resurs imkoniyatlarining bozor so‘rovlariga mosligini baholash marketing tadqiqotlarining tashkiliy qismi hisoblanadi. Bu yo‘nalishda axborotlarni yig‘ish va ishlab chiqish quyidagilarni ko‘zda tutadi: korxona ishlab chiqarish quvvatining hisobi va tahlilini, uning moddiy-texnik bazasini baholashni, mahsulot turlarini hisobga olishni, mahsulotning har bir turi, ulushini va korxona ishining foydaliligini baholashni, mahsulotlarning texnik darajasini baholashni,
ishlab chiqarish xarajatlarining hisobini, mahsulotlarni ishlab chiqarish bahosini belgilashni, ilmiy-texnik va xodimlar tarkibini belgilashni. Buxgalteriya balansi, moliya hisobotlari, ishlab chiqarish rejalari, texnologik kartalar, texnik ixtisoslashishlar, shartli farmoyishlar va boshqalar ma’lumotlarning manbalari bo‘lib xizmat qiladi.
Bozorning holati va mahsulotlar xizmatlarini ishlab chiqarish haqidagi axborotlar korxona rahbariyati tomonidan raqobatdagi korxonalarga nisbatan qulayroq iqtisodiy sifatlarni yaratishga yo‘naltirilgan korxonaning keyingi faoliyatining strategiyasi va taktikasini ishlab chiqish uchun foydalaniladi.
Korxonaning ishlab chiqarish bozor faoliyati tashqi muhitning doimiy ta’sirini boshidan kechiradi. Bunda, shu narsa juda muhimki, korxonani tashqi muhit sharoitlariga moslashishi majbur bo‘lgan holda, o‘zining tabiatiga ko‘ra marketing tadbirlarining ta’siriga bo‘ysunadi.
Tashqi mikromuhitning omillariga quyidagilar kiradi:
— demografik
— aholining tarkibi bo‘yicha, shahar va qishloqdagi nisbati, migratsiyasi, ma’lumot darajasi va hokazo;
— iqtisodiy
— xo‘jalikning tarkibiy tuzilishi, moliyaviy tizimning holati, infilyatsiya darajasi, pul birligini konvertatsiyalash, aholining xarid qilish qobiliyati;
— tabiiy
— iqlim, xomashyo resurslarining mavjudligi, energiya manbalari, atrof-muhitning ifloslanishi;
— ilmiy-texnik
— yangi texnologiyalarni tatbiq åtishga va uning zamirida mahsulotlarning yangi turlarini ishlab chiqarishga imkon beruvchi ilmiy-texnik taraqqiyotning darajasi, ishlab chiqarish va iste’mol sohasidagi andozalar, samarali marketing faoliyatining o‘tkazilishi;
— siyosiy
— ijtimoiy-siyosiy tizim, siyosiy kuchlar va ijtimoiy harakatlarning joylashtirilishi, qonunchilik tizimining xususiyatlari va uning bajarilishi;
— madaniy
— madaniy boyliklar, an’analar, odatlar, diniy qarashlar.
Shunday qilib, marketing tadqiqotlari marketing muhitini ishlab chiqarish va bozor munosabatlari, faoliyat yuritishi va rivojlanishining ichki va tashqi omillarining butun to‘liqligida kompleks ko‘rib chiqish va aks åttirishni ko‘zda tutadi. Bu åsa o‘z navbatida axborotlarni yig‘ish va ishlab chiqishni, mulohazalarning mantiqiy qat’iyligiga va qarama-qarshi bo‘lmasligiga rioya qilishni, faoliyat yuritish muhitining
parametrlarini baholashning zaruriy aniqliligi va to‘liqligini talab qiladi. Marketingni boshqarish tizimidagi axborotlarni shakllantirish va foydalanishning asosiy tamoyillarini keltiramiz.
1. A
Do'stlaringiz bilan baham: |
