Mustaqil ishi mavzu:”Davlat geodezik tayanch tarmoqlari”. Qabul qildi: Tadjiyev. Sh. T navoiy-2022 Reja

Yer fotografiyasi – maydonni yerdan turib suratga olish bilan tarx tuzish;
Aerofoto – tasvirlov – osmondan samolyot yordamida joyni suratga olib, tarx va xarita tuzish ;
Marksheyderiya – yer osti qurilishidagi geodezik ishlarni bajarish .
Muhandislik geodeziyasi – turli inshootlar loyixasini tuzish , ularni qurish , ishlatish davrida kerak bo’lgan geodezik ishlarni bajarish bilan shug’ullana- digan fanlarga bo’lindi.
2.Davlat geodezik tayanch tarmoqlari.
Koordinata , balandligi ma’lum geometrik shakl va turli oraliqda yerda mustahkam qilib o’rnatilgan punktlar tarmog’i davlat geodezik tarmoqlari deyiladi. Geodezik tarmoqlar tarxiy (X, Y ma’lum) va balandlik (H ma’lum) tarmoqlariga bo’linadi . Tarhiy tarmoqlar astronomic va geodezik usullar bilan o’rbatiladi. Astronomik usulda xar qaysi tayanch punkt koordinatasi alohida astronomik kuzatish orqali , geodezik usulda esa , bosh tayanch nuqta koordinatalari astronomik yo’l bilan , qolgan punktlari esa riyoziy usulda hisoblab topiladi . Geodezik usulda triangulyatsiya, trilateratsiya, poligonometriya, kestirma, diagonalsiz to’rtburchaklik kabi geometric shakllar joyda yasalib , koordinatalari hisoblab topiladi.
Triangulyatsiya – joydagi uchburchakliklar to’ri bo’lib , burchak uchlari koordinatalari aniqlanadi va ular tayanch punktlar bo’ladi. Bu to’rda uchburchaklikning hamma burchaklari va basis deb atalgan tomoni (to’r oxiri va boshida) o’lchanadi (1-rasm). A, B, C va D punktlarning koordinatalari CD tomonning azimuti astronomik kuzatish bilan aniqlanadi.Qolgan puktlarning koordinata va azimuti o’lchangan burchak va bazis bo’yicha hisoblab topiladi.

1-rasm

MDH da davlat triangulyatsiya tarmoqlari 1,2,3 va 4 xillarga bo’linadi.(1-jadval)
1-jadval

Triangulyatsiya xillari	Uchburachak tomonlarining uzunligi, km	Burchak ulchashdagi o’rta kvadratik xato, sek	Bazis o’lchash nisbiy xatosi
1 2 3 4	20 – 25 7 – 20 5 – 8 2 – 5	0.7 1.0 1.5 2.0	1:400000 1:300000 1:200000 1:200000