|
3. Xulosa
4. Foydalanilgan adabiyotlar
Kirish.
Bir davlatdan boshqa davlatga daromad olish uchun yunaltirilgan har qanday shakildagi mulkni to’la qonli horijiy investitsiya deyishimiz mumkin. Ammo shunday mulk shakllari borki, biz ularni horijiy investitsiya deya olmaymiz. Masalan, elchihona chet davlat mulki hisoblanadi, yoki horijiy fuqaro shahsiy uy sotib olsa bu horijiy shahs mulki hisoblanadi, lekin horijiy investitsiya bo’la olmaydi. Xorijiy investitsiyalar – bu chet el investitsiyalari tomonidan yuqori darajada daromad olish, samaraga erishish maqsadida mutloq boshqa davlat iqtisodiyotining, tadbirkorlik va boshqa faoliyatlariga safarbar etadigan barcha mulkiy, moliyaviy, intellectual boyliklardir. “ Chet el investitsiyalari” tug’risidagi O’zbekiston Respublikasining 1998 yil 30 aprelda qabul qilingan qonunining 3 – moddasi “Chet ellik investitsiyalar asosan daromad ( foyda) olish maqsadida tadbirkorlik faoliyati va qonun hujjatlarida taqiqlanmagan boshqa turdagi faoliyat obyektlariga qo’shadiga barcha turdagi moddiy va nomoddiy boyliklar va ularga doir huquqlar, shu jumladan, intellectual mulkka doir huquqlar, shuningdek chet el investitsiyalaridan olingan har qanday daromad O’zbekiston Respublikasi hududida chet el investitsiyalari deb e’tirof etiladi ”7. Xorijiy investitsiyalarning umumiy tarifi F. Xeniusning 1947 yil AQSH da chop etilgan tashqi savdo lug’atining 2- nashrida quyidagicha berilgan: “ Xorijiy investitsiyalar – bu bir mamlakat hududidan ikkinchi mamlakat hududigakiritilgan, eksport qilingan investitsiyalar”.
Bizningcha chet el investitsiyalari – chet mamlakatlarining milliy iqtisodiyotga moddiy, moliyaviy va nomoddiy ko’rinishidagi muddatli qo’yilmalarning barcha shakillari tushuniladi. Bu quyidagilardan iborat bo’lishi mumkin; qo’shma korxonalarni tashkil qilishda o’z ulushi bilan qatnashish, xorijiy sarmoyadorlarga to’la tegishli bo’lgan korhonalarni barpo etish, xorijiy shahslar tomonidan qimmatli qog’ozlarni, shuningdek, zayom va kreditlar olish. Xorijiy investitsiyalar ichki investitsiyalardan farqli holda tashqi moliyalashtirish manbaiga kiradi. Xorijiy investitsiyalar qo’shma korhonalar tashkil etish, xorijiy investorlarga to’liq tegishli bo’lgan korhonalarni yaratish, hususiylashtirishda qatnashish, xorijiy sheriklar bilan bank tuzish, qimmat baho qog’ozlarni sotib olish, er va boshqa tabiy resurslardan foydalanish huquqiga ega bo’lishda, erkin iqtisodiy hududlarda faoliyat olib borishda katta va muhim ahamiyatga egadir. iqtisodiy omillar: ishlab chiqarishning rivojlanishi va iqtisodiy o’sish sur’atlarining bir
maromda ushlab turilishi; jahon va alohida mamlakatlar iqtisodiyotining chuqur tarkibiy siljishlarning amalgam oshirilishi ( ayniqsa, fan- texnika tarraqiyoti yutuqlari va jahon hizmatlar bozori taraqqiyoti ta’siri ostida olib boriishi); ishlab chiqarishni halqaro ihtisoslashyvi va kooperasiyashuvining chuqurlashuvi; jahon iqtisodiyotini transmilliylashtirilishni o’sib borishi ( AQSH transmilliy korporasiya (TMK) lari horijiy filiallarining mahsulot ishlab chiqarish xajmi AQSH Tovar eksportidan 4 marotaba ortiqdir); ishlab chiqarishning baynalminallashuvi va integrasiya jarayonlarining chuqurlashib borishi; halqaro iqtisodiy munosabatlarning faol rivojlanishi va boshqalar. siyosiy omillar: capital eksporti ( importi)ni erkinlashtirish (erkin iqtisodiy hududlar ( EIX), offshore hududlari va boshqalar); rivojlanayotgan mamlakatlarda industirlashtirish siyosatini olib borish; iqtisodiy isloxatlarni olib borish ( davlat korxonalarini xususiylashtirish, hususiy sektorni va kichik biznesni qo’llab- quvvatlash); bandlik darajasini ushlab turish siyosatini olib borish va boshqalar. Investitsiyalar zamonaviy texnika va texnalogiyalar bilan qurollanish, ilmiy- texnik, ishlab chiqarish va aqliy imkoniyatlarini tiklashning asosiy vositadir. Aynan xorijiy investitsiyalar orqali milliy iqtisodiyot jonlanib, ishlab chiqarish zamonaviy, raqobatdoshlar tovarlar ishlab chiqarishga ixtisoslashib boradi. Bu esa o’z navbatida yangi ish o’rinlarining tashkil etilishi va mamlakatdagi mavjud iqtisodiy va ijtimoiy muammolarning hal bo’lishiga olib keladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
