Mustaqil ishi mavzu: Mutahassis nutqining kammunikativ sifatlari. Toshkent 2022

Mutaxassis nutqi madaniyatining vazifalariga quyidagilarni misol qilib keltirishimiz mumkin.

-talabalarga nutq madaniyatini o‘rganish tarixiga oid ma’lumotlar berish;

-olingan nazariy bilimlar asosida adabiy nutq malakalarini shakllantirish;

-madaniy nutq, unga qo’yiladigan talablar haqida to’la ma’lumot berish;

-nutqning asosiy sifatlari to’g’risida ma’lumot berish.

Nutq madaniyati avvalo, to’g’ri adabiy til meyorlariga amal qilgan holda so’zlashdir.

Shunga ko’ra nutq haqidagi quyidagi fikirlar bor

1.To’g’ri nutq;

2. Sof nutq;

3. Boy nutq;

4. mantiqli nutq;

5. obrazli nutq;

6. Ta’sirli nutq;

7. Jo’yali nutq;

8. Tushunarli nutq;

Har bir o'qituvchida nutq madaniyati bo'lishi zarur, chunki har bir pedagog o'z nutqi, chiroyli va ravon o'qishi, muomala madaniyati bilan o'quvchilarga namuna bo'ladi.O'qituvchi doimo o'zining nutq madaniyati ustida ishlashi va takomillashtirib borishi zarur.

Xulosa.

Atrofimizdagi odamlar bizni gapirish tarzimizga qarab baholaydilar. Nutqimizga ko'ra, suhbatdoshlarimiz biz kim ekanligimiz haqida xulosa chiqaradilar, chunki nutq so'zlovchining xohish-irodasidan qat'i nazar, uning portretini yaratadi, insonning shaxsiyatini ochib beradi. Demak, nutq madaniyati umumiy madaniyatdan ajralmasdir. Kishining nutqi o‘ziga xos pasport bo‘lib, so‘zlovchining qanday muhitda o‘sib-ulg‘aygani va muloqot qilgani, uning madaniy saviyasi qanday ekanligini, nutq madaniyatisiz na aql, na ma’naviyat haqida gapirib bo‘lmaydi. Taniqli o'qituvchi Suxomlinskiy "insonning nutq madaniyati uning ma'naviy hayotining ko'zgusi" deb hisoblagan. Darhaqiqat, bizning nutqimiz bizning tashrif qog'ozimizdir. Insonning nutqi u haqida ko'p narsalarni aytib berishi mumkin.
Ko'pincha ma'ruzachi o'z fikrini barkamol va aniq ifoda eta olmaydi, nimanidir tushuntira olmaydi, tinglovchilariga o'zi intilgan shunday ta'sir ko'rsata olmaydi. Bunday holda, har bir kishi bu odam oddiygina nutq normalariga ega emasligini va uning kommunikativ fazilatlari bilan tanish emasligini tushunadi.
Yaxshi nutqning kommunikativ fazilatlari nutqni to'g'rilashga, uni yaxshilashga yordam beradigan ko'rsatmalar tizimidir. Bu fazilatlar kommunikativ deb ataladi, chunki ular muloqotni yaxshilashi kerak. Nutqning quyidagi kommunikativ fazilatlari ajralib turadi: to'g'rilik, qulaylik, aniqlik, soflik, izchillik, dolzarblik, boylik, ifodalilik.
Xulosa qilib aytganda, har bir o'qituvchida nutq madaniyati bo'lishi zarur, chunki har bir pedagog o'z nutqi, chiroyli va ravon o'qishi, muomala madaniyati bilan o'quvchilarga namuna bo'ladi.O'qituvchi doimo o'zining nutq madaniyati ustida ishlashi va takomillashtirib borishi zarur.
ADABIYOTLAR
1. Aminov M., Madvaliyev A., Mahkamov N., Mahmudov N. Ish yuritish. (amaliy
Qo ̳llanma) – Toshkent: O ̳zbekiston milliy ensiklopediyasi, 2017.-455 b.
2. Mahmudov N., Rafiyev A., Yo ̳ldoshev I. Nutq madaniyati va davlat tilida ish
yuritish (Darslik)-Toshkent: ChO ̳lpon, 2013.
3. Lutfullayeva D. Mustaqillik davri rasmiy-idoraviy ish uslubi taraqqiyoti.
(Monografiya.)-Toshkent, 2020
Qo`shimcha adabiyotlar:
4. Mirziyoyev Sh. Buyuk kelajagimizni mard va olijanob xalqimiz bilan birga quramiz.-Toshkent: 0‘zbekiston, 2017.
5. Mirziyoyev Sh. Qonun ustuvorligi va inson manfaatlarini ta‘minlash – yurt
taraqqiyoti va xalq farovonligining garovi. – Toshkent: O ̳zbekiston, 2017.
6. 0‘zbekiston Respublikasi Prezidentining «0‘zbekiston Respublikasini yanada
rivojlantirish bO ̳yicha Harakatlar strategiyasi tO ̳g ̳risida»gi 2017-yil 7-fevraldagi farmoni.
7. Imamova T., Tuxvatulina L. Ish qog ̳ozlari qanday yoziladi? - Toshkent, 1992
8.Tojiyev Y., Hasanova N., Tojimatov, Yo ̳ldosheva O. O ̳zbek nutqi va uslubiyat
asoslari. - Toshkent, 1994.
Axborot manbalari
9. https://lex.uz//docs
10. https://sahifa.tj/uzbeksko-russkij.aspx-Uzbekskogo-russkiy perevodchik.
11. https://library.ziyonet.uz/-ta‘lim portal