Mustaqil ish Mavzu: Parnik effekti

Issiqxona gazlari va boshqa sabablar

Olimlarning fikriga ko'ra, issiqxona effekti quyidagi gazlar tufayli yuzaga keladi:
Advertisement
Global haroratning oshishiga eng katta hissa suv bug'idir (36 dan 72% gacha), undan keyin CO2 (taxminan 9-26%), undan keyin metan (4-9%) va ozon (3% dan 7% gacha). Boshqa gazlar havoda juda kam konsentratsiyaga ega, shuning uchun ularning iqlim jarayonlariga ta'siri minimaldir.
Suv bug'ining miqdori pastki atmosferaning haroratiga bog'liq. U qanchalik past bo'lsa, namlik shunchalik past bo'ladi va issiqxona effekti kamroq seziladi. Bu holda ortiqcha namlik sayyoramizning qutblarida qor-muz qatlamiga aylanib, uning nurlanishini (albedo) oshiradi va havoni sovuqroq qiladi. Shunday qilib, global isish (yoki sovutish) o'zini o'zi ta'minlaydigan jarayon bo'lib, muayyan sharoitlarda juda tez o'sib borishi mumkin. Buni boshlash uchun sizga faqat "qo'zg'atuvchi" kerak bo'ladi va antropogen omil unga aylanishi mumkin. Bunday holda biz ijobiy teskari aloqa uchun odatiy misol bilan shug'ullanmoqdamiz.
Ilgari sayyoramizda sodir bo'lgan isish va sovutish davrlari atmosferadagi karbonat angidrid miqdori bilan yaxshi bog'liq. Uning ko'payishi issiqxona effektining oshishiga va haroratning uzoq vaqt oshishiga olib keladi.
Bundan tashqari, atmosferaning yuqori qatlamlariga kiradigan qattiq va qattiq aerozol zarralari ham Yerning issiqlik balansiga ta'sir qiladi. Ularning asosiy manbalari vulqon faoliyati va sanoat chiqindilari. Chang va kuyikish quyosh nuri kirishiga to'sqinlik qiladi, bu sayyoramizning haroratini pasaytiradi.