Mustaqil ish mavzu: Metallarning xossalari. Metallar korroziyasi Bajaruvchi

Metallarning elektrokimyoviy kuchlanishlar qatori. Metallarni ularning birikmalaridan boshqa metallar siqib chiqarishini N.N. Beketov mukammal o'rgangan. Beketov metallarni kimyoviy aktivligi pasayib borish tartibida joylashtirib, metallarning elektrokimyoviy kuchlanishlar qatorini tuzdi. Bu qatorda metallarning standart elektrod potensiallari qiymati ortib borishi tartibida joylashtirilgan.

Bu qator metallarning standart (normal) elektrod potensiallari qatori ham deb ataladi.

K uchun EO-2,93V;	Mg uchun EO-2,36V;	Fe uchun EO-0,44V ;
N2 uchun YeO0;	Cu uchun YeO  0,34V;	Ag uchun YeO 0,80V;

Standart elektrod potensiallari qatori oksidlanish-qaytarilish reaksiyalarining borish yo'nalishini aniqlashga imkon beradi. Agar ikki elektrokimyoviy sistemadan galvanik element tuzilsa, elektronlar manfiy qutbdan musbat qutbga o'ta boshlaydi, ya'ni kichiq elektrod potensialiga ega bo'lgan elektrokimyoviy sistemadan kattaroq elektrod potensialiga ega bo'lgan sistemaga o'tadi. Bunda birinchi sistema qaytaruvchi, ikkinchi sistema esa oksidlovchi vazifasini bajaradi.

Standart elektrod potensiallari qiymatiga qarab, reaksiyalarning qaysi tomonga o'z-o'zidan borishini aniqlash mumkin. Masalan, quyidagi reaksiyaning yo'nalishini aniqlash lozim:

2K₂MnO₄  Cl₂  2KMnO₄  2KCl

Bu tenglama ionli shaklda quyidagicha bo'ladi:

2MnO4^–2  Cl₂  2MnO4^–  2Cl^–

Ionlarning standart elektrod potensialining qiymati:

MnO₄^–(MnO₄^–2 uchun E₀0,56 V – qaytaruvchi

2Cl^– Cl₂ uchun E0 1,36 V – oksidlovchi

_­Demak, yuqoridagi reaksiya o'z-o'zicha boradi.

Oksidlanish-qaytarilish reaksiyalarida dastlabki moddalarining konsentrasiyalari kamayib, mahsulotlarning konsentrasiyalari ortib boradi. Bu ikkala yarim reaksiyalarning potensiali qiymatlarini o'zgarishiga olib keladi. Oksidlovchining elektrod potensiali kamayadi, qaytaruvchining elektrod potensiali oshadi. Ikkala jarayonni potensiallari bir-biriga tenglashganda kimyoviy muvozanat qaror topadi.