|
Korroziya (lot. corrigere — oʻymoq, yemirmoq) — 1) jinslar (metallar, beton, tosh, yogʻoch, baʼzi plastmassalar va boshqalar)ning tashqi muhit bilan biologik, kimyoviy yoki elektr-kimyoviy taʼsirlashuvi oqibatida yemirilishi. Temir va temir qotishmalari K.si zanglash deb ham ataladi (yana q. Metallar korroziyasi). Ximoya qoplamlari (mas, lok-boʻyoq materiallar) qoplash, muhitga ingibatorlar (mas, xromatlar, nitritlar, arsenitlar) kiritish, korroziyabardosh materiallar ishlatish yoʻli bilan K.ning oldini olish mumkin; 2) tibbiyotda — oʻyuvchi moddalar taʼsirida toʻqimalarning yemirilishi; 3) geologiyada — kimyoviy yoki mexaniq jarayonlar taʼsirida togʻ jinslarining yemirilishi, kanallar, oʻralar, gʻorlar va boshqa hosil boʻlishi. Kimyoviy K.da suvning kimyoviy taʼsirida jinslar sirti eriydi va yeyiladi (oʻyiladi), mexanik K.da esa jinslarning sirti yediriladi - Korroziya (lot. corrigere — oʻymoq, yemirmoq) — 1) jinslar (metallar, beton, tosh, yogʻoch, baʼzi plastmassalar va boshqalar)ning tashqi muhit bilan biologik, kimyoviy yoki elektr-kimyoviy taʼsirlashuvi oqibatida yemirilishi. Temir va temir qotishmalari K.si zanglash deb ham ataladi (yana q. Metallar korroziyasi). Ximoya qoplamlari (mas, lok-boʻyoq materiallar) qoplash, muhitga ingibatorlar (mas, xromatlar, nitritlar, arsenitlar) kiritish, korroziyabardosh materiallar ishlatish yoʻli bilan K.ning oldini olish mumkin; 2) tibbiyotda — oʻyuvchi moddalar taʼsirida toʻqimalarning yemirilishi; 3) geologiyada — kimyoviy yoki mexaniq jarayonlar taʼsirida togʻ jinslarining yemirilishi, kanallar, oʻralar, gʻorlar va boshqa hosil boʻlishi. Kimyoviy K.da suvning kimyoviy taʼsirida jinslar sirti eriydi va yeyiladi (oʻyiladi), mexanik K.da esa jinslarning sirti yediriladi
Zanglash va himoya-manzarali qoplamalar Zanglash deb, ashyoning tashqi m uhit ta ’sirida yemirilishiga aytiladi. M etallar va ulardan tayyorlangan buyumlaming zanglashi kimyoviy ham da elektr kimyoviy boMadi. N om etall (organik va sintetik) ashyolarning zanglashi (korroziyasi) m ikroorganizmlar ta ’sirida vujudga keladi va mikrobiologik korroziya yoki biokorroziya deb ataladi. Mikrobiologik korroziyaning asosiy amaliy boshlanishiga mog‘orli zamburugMar, ba’zida esa bakteriyalar ham sabab boMadi. Uglerod va azotli ashyolar — m og‘orlanish manbayidir, biroq shunday mog‘orlar ham mavjudki, fenollar va kauchuk mahsulot - larni parchalanishi natijasida hosil boMgan qoldiqlar m og‘orlar ko‘payishiga asos boMadi. Mog‘orlar ta ’sirida organik ashyolar buziladi, ulardan tayyorlangan mahsulotlar esa metall ashyolarning ham kimyoviy korroziyasiga olib kelishi mumkin. Bu esa elektr texnika buyum lari,m asalan, paxta-qog‘oz yoki ipak o ‘rama — to ‘qim achilik simlar uchun xavflidir. Mikrobiologik korroziya oqibatida izolatsiyaning elektr mustahkamligi keskin pasayadi (uning elektr simlar qarshiligi kamayadi), to ‘xtashlar va qisqa tutashuvlar sodir boMadi. - Zanglash va himoya-manzarali qoplamalar Zanglash deb, ashyoning tashqi m uhit ta ’sirida yemirilishiga aytiladi. M etallar va ulardan tayyorlangan buyumlaming zanglashi kimyoviy ham da elektr kimyoviy boMadi. N om etall (organik va sintetik) ashyolarning zanglashi (korroziyasi) m ikroorganizmlar ta ’sirida vujudga keladi va mikrobiologik korroziya yoki biokorroziya deb ataladi. Mikrobiologik korroziyaning asosiy amaliy boshlanishiga mog‘orli zamburugMar, ba’zida esa bakteriyalar ham sabab boMadi. Uglerod va azotli ashyolar — m og‘orlanish manbayidir, biroq shunday mog‘orlar ham mavjudki, fenollar va kauchuk mahsulot - larni parchalanishi natijasida hosil boMgan qoldiqlar m og‘orlar ko‘payishiga asos boMadi. Mog‘orlar ta ’sirida organik ashyolar buziladi, ulardan tayyorlangan mahsulotlar esa metall ashyolarning ham kimyoviy korroziyasiga olib kelishi mumkin. Bu esa elektr texnika buyum lari,m asalan, paxta-qog‘oz yoki ipak o ‘rama — to ‘qim achilik simlar uchun xavflidir. Mikrobiologik korroziya oqibatida izolatsiyaning elektr mustahkamligi keskin pasayadi (uning elektr simlar qarshiligi kamayadi), to ‘xtashlar va qisqa tutashuvlar sodir boMadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
