Mustaqil ish Issiqlik nurlanishi va Reley-Jins qonuni

Kirxgof qonuni. Kirxgof Prevo tajribasini miqdor jihatdan harakterlab bergan edi. issiqlik miqdori tushunchasini ф orqali harakterlaymiz. Bu energiya oqimi ya'ni birlik vaqtda nurlantirilgan energiya miqdori hisoblanadi. Nurlanayotgan jismni birlik sirti orqali hamma yoqqa chiqayotgan energiya oqimini esa nurlantirish qobiliyati deb atasak bo'ladi va uni E bilan belgilaymiz. Shu tariqa yorituvchanlik qobiliyati yorituvchanlik tushunchasiga mos keladi va bazan uni energetik yorituvchanlik deb ataymiz. shu bilan birga energetik ravshanlik tushunchasini kiritamiz B. Qora jismda ravshanlik yo'nalishga bog'liq emas E=п*B

Issiqlik nurlanishi birmuncha keng sohani egallaydi va jismning nurlantirish qobiliyati to'lqin uzunligiga albatda bog'liq. Spektrning qismi v va dv chastotalar orasida yotgan bo'lsin. Spektrning ensiz intervaliga tegishli energiya miqdori dv ga proporsional ekan. Shunday qilib; dФ=E_v*dv ekan. E_v- jismning v chastota uchun nurlantirish qobiliyatini ifodalovchi koefisiyent. Aslida nurlantirish qobiliyatini v ga emas balki to'lqin uzunligiga bog'lagan holda aniqlasak bo'lar edi.

dФ=E_v*dv=E_L'*dL yoki E_v=E_L*dL/dv L*v=c dL/dv=-c/v²=-L²/c

Bularni farqi shundaki nazariy jihatdan hisoblaganda ko'pincha chastotaga bog'liqligi olinadi, amaliyotda esa to'lqin uzunligiga bog'liqligi ifodalanadi. Tajriba E_v ning nurlanayotgan jism temperaturasiga ko'p bog'liq ekanini ko'rsatdi va E temperaturaning ham funksiyasi ekanligi aniqlandi. E_v,T ning nurlanayotgan jism temperaturasiga bog'liq bo'lishi va atrofdagilarni temperaturasiga bog'liq emasligi bir biriga nur energiyasi berib turuvchi jismlar orasida dinamik muvozanat borligini ifodolovchi Prevo qoidasining fizik yozma shakli desak ham bo'ladi. T ga qadar qizigan jism atrofdagilarni temperaturasi qanday bo'lishidan qati nazar bir xilda energiya nurlatadi.

demak ifoda dФ=E_v,T*dv ekan bu formuladan jismni nurlantirish qobiliyatini topsak bo'lar ekan . Yuqoridagi ifodani chastota bo'yicha integrallasak E_T=

Yutayotilgan oqimni tushayotgan oqimga nisbati shu jismning yutish qobiliyati deyiladi. A=dФ'/dФ ushbu ifoda yutish qobiliyatini ifodalaydi. Bundan chiqdi jismning yutish qobiliyati ham yushayotgan to'lqin uzunligiga bog'liq ekan. Tajriba A ning temperaturaga bog'liqligini ham ifodaladi. Demak jismning yutish qobiliyati chastotaning va temperaturaning funksiyasi ekan. A_v,Tmiqdor har doim to'g'ri kasr bo'lib , uning maksimal qiymati birdan kichik bo'lar ekan. Kirxgof hamma v larda va hamma T larda yutish qobiliyati birga teng bo'lgan jismni absolyut qora jism deb atadi.Qorakuya, platina kuyundisi shu jismga sal yaqin keladi.

Kirxgofning E va A larning orasidagi munosabatni quyidagi qonun bilan tariflagan edi. -Jismning nurlantirish va yutish qobiliyati nisbati jismning tabiatiga bog'liq emas , ya'ni ularning nisbati barcha jismlar uchun chastota va temperaturalarning universal funksiyasidir. Ammo E va A lar alohida olimganda bir jismdan boshqasiga o'tganda nihoyatda kop o'zgaradi.

Absolyut qora jismning nurlantirish va yutish qobiliyatlarini quyidagicha yozsak bo'ladi. E/A=e/a=e chunki a=1 Shunday qilib Kirxgofning universal funksiyasi absolyut qora jismning nurlantirish qobiliyatiga teng ekan. Kirxgofning o'z qonunini kashf qilishda yuritgan fikri umumiy harakterga ega ekan.Va bu termodinamikaning 2-qonuniga mos kelar ekan : Yakalangan sistemada qaror topgan issiqlik muvozanatini sistem qismlari orasida yuz bergan issiqlik almashinishi buza olmaydi. Bu qonun barcha jismlar uchun o'rinli ekan.