Mustaqil ish bajardi: Qabul qildi: Shoyimov. Y mavzu: Payvandlash transformatorida chastota o’zgartkichlar. Reja: kirish

Payvandlash to‘g‘rilagichining ishlash printsipi. Payvandlash

to‘g‘rilagichlari eng ko‘p tarqalgan ikki sxema: bir fazali ko‘prikli ikki yarim

davrli to‘g‘rilash va uch fazali ko‘prik (6-rasm) sxemalari bo‘yicha yig‘iladi.



6-rasm.To’g’rilagichning prinsipial sxemasi

a-bir fazali ko’prikli, b-ko’p fazali ko’prikli

To‘g‘rilashning uch fazali ko‘prikli sxemasi eng ko‘p tarqalgan bo‘lib, u to‘g‘rilangan kuchlanish va tokning belgilangan bir xil qiymatlarida ventil soni kam bo‘lgani holda payvandlash yoyining juda turg‘un yonishini, kuch tarmog‘ining hamma uch fazasi ancha tekis yuklanishini ta‘minlaydi va payvandlash to‘g‘rilagichi transformatoridan yaxshiroq foydalanishga imkon beradi. To‘g‘rilagich bu sxema bo‘yicha ishlaganda har qaysi vaqt momenti ichida tok faqat nagruzka bilan ketmaket ulangan ikkita elementdan o‘tadi. Shunday qilib, bir davr mobaynida tok olti marta pulsatsiyalanadi. Payvandlash to‘g‘rilagichlarini tashqi xarakteristikalariga qarab uchta tipga bo‘lish mumkin: keskin pasayuvchi, qattiq (yoki qiyalab pasayuvchi) xarakteristikali va pasayuvchi, qattiq hamda qiyalab pasayuvchi xarakteristikalar olishni ta‘minlaydigan universal to‘g‘rilagichlar. Keskin pasayuvchi tashqi xarakteristikali to‘g‘rilagichlar. Bu to‘g‘rilagichlar qo‘lda yoy bilan payvandlash va suyuqlanmaydigan elektrodlar bilan himoya gazlari muhitida payvandlash uchun ishlatiladi. Payvandlash to‘g‘rilagichi bu holda pasaytiruvchi transformator va to‘g‘rilash blokidan iborat

bo‘ladi. Bu gruppaga VSSZOO3, VSS1204, VKS500 va boshqa to‘g‘rilagichlar

kiradi . VSS300 to‘g‘rilagichi pasaytiruvchi transformator, selen shaybalari bloki, umumiy kojuxga montaj qilingan yurgizishrostlash apparaturasi va transformatornisovitib turish uchun ventilyatordan tashkil topgan bir postli payvandlash qurilmasidan iborat.

XULOSA

1. O’zgarmas tokli payvandlashdan o’zgaruvchan tokli payvandlashga o’tish

har bir kg payvandlanayotgan metallda o’rtacha 2,0 – 2,9 kVt.soat elektr

energiya sarfini kamaytirish mkonini beradi.

2. Dastaki payvandlashdan avtomatik payvandlashga o’tish har bir kg

payvanlanayotgan metallda qariyib 0,17 – 0,65 kVt.soat elektr energiya sarfini

kamaytiradi.

3. Dastakli yoyli payvandlashdan nuqtali payvandlashga o’tish elektr

energiya sarfini 2 – 2,5 marta kamaytirish imkonini beradi.

4. Dastaki yoyli payvandlash jarayonini yoyli chokli payvandlash bilan

aliashtirish elektr energiya sarfini o’rtacha 15% ga kamaytiradi.

5. Payvandlash qurilma va mashinalarining salt ishlash vaqtini kamaytiruvchi

texnik vositalarni qo’llash elektr energiya sarfini 15 – 20% ga kamaytiradi.

6. Payvandlanayotgan detal metallining tarkibiga qarab o’ziga mos elektrodni

tanlash elektr energiya sarfini deyarli 10% ga kamaytiradi.

ADABIYOTLAR

1. Yusupbekov N.R., Muxamedov B.I., G’ulomov Sh.M. Texnologik jarayonlarni nazorat qilish va avtomatlashtirish. –Toshkent: O‘qituvchi, 2011.

2. Vaxidov A.X., Abdullaеv D.A. Avtomatikaning tеxnik vositalari. Toshkent, 2012.
3. Aripov N.M. “Avtomatik boshqarish nazariyasi va avtomatika elеmеntlari” ma'ruzalar matni. Toshkеnt, 2010.
4. Ismoilov A.I., Nazarov O.K. “Avtomatika va avtomatlashtirish asoslari” fanidan ma'ruzalar matni. Andijon, 2006.

www.google.uz

www.aim.uz

www.yandex.ru

www.uzwikipedia.org