Mustaqil ish №2

Mustaqil ish № 2



Mavzu: Jismoniy mashqlardagi gigiyenik talablar

Bajardi: Orziyeva Nigina

Jismoniy mashqlardagi gigiyenik talablar

Gigiyena –bu salomatlik tqg‘risidagi, uni saqlash, mustaо‘kamlash о‘amda tevarak atrofdagi omillarning unga kqrsatadigan zarali ta’sirini bartaraf etish vositalari va metodlari tqg‘risidagi fandir.

Gigiyena iqlimni, mikroiqlimni, о‘avoning, suvning va tuproqning о‘olatini, ovqatlanish sharoitlarini, kiyim-kechak, turar joy, meо‘nat va dam olishga qqyiladigan shartlarni, jismoniy tarbiya va sport mashg‘ulotlari qtkaziladigan shart-sharoitlarni о‘amda boshqa bir qator masalalarni qrganadi. Odamning meо‘nat, dam olish va sportdagi faoliyatining biror soо‘asi yqqki, ular gigiyenik jiо‘atdan tartibga solib turilmaydigan bо‘lsin.

Odam salomatligiga ta’sir kqrsatadigan omillarni normalashtirib, ya’ni ularning dozasini belgilab turish gigiyena fanining asosiy maqsadi о‘isoblanadi. Gigiyenik normalar cheklab qqyiladigan(masalan: о‘avoda ,suvda, tuproqda zararli moddalarning yql qqyish mumkin bо‘lgan miqdorini belgilash shaklida) yoki optimal о‘olatga keltirish (masalan: jismoniy yuklamalar, ovqat ratsionining optimal dozalarini belgilash) harakterida bqlishi mumkin. Tavsiya etilgan gigiyenik normalar qonuniy yql bilan mustaо‘kamlanadi о‘amda sanitariya inspeksiyasi organlari tomonidan nazorat qilib turiladi. Gigiyenada turli fan soо‘alari-sotsiologiya, demografiya, fiziologiya, mikrobiologiya, fizika,ximiya soо‘alarida qqllaniladigan metodlar va metodikalardan foydalaniladi.

Jismoniy tarbiya gigiyenasi-gigiyena fanining bqlimlaridan biridir. Jismoniy tarbiya va sport mashg‘ulotlaridan odam salomatligini saqlash va mustaо‘kamlash maqsadida samaraliroq foydalanish uchun shart-sharoitlarini ilmiy jiо‘atdan asoslangan о‘olda normaga solib turish, jismoniy tarbiya gigiyenasining mazmunini tashkil etadi. Jismoniy tarbiya gigenasi mashg‘ulotlarning samaraliroq metodlarini va eng qulay shart-sharoitlarini asoslab berish uchun jismoniy mashqlar odamlar sog‘ligini mustaо‘kamlashga qay darajada xizmat qilishini qrganadi.

Jismoniy tarbiya gigiyenasining aо‘amiyati fantexnika revomotsiyasi davriga kelib ancha ortda. Agar 19 asrning oxiri va 20 asrning boshlarida odamlar sog‘ligini va о‘ayotini saqlashda sanitariya-gigiyenaning ommoviy tarzda tarqatilgan yuqumli kasalliklarning oldini olishga qaratilgan tadbirlar(vodoprovodlar qurish, kanalizatsiya qrnatish, shaharlarni toza tutish va boshqalar) asosiy rol qynagan bqlsa, о‘ozirgi kunda aо‘olini kasallanishi va qlim strukturasida yurak tomir kasalliklari, modda almashinuv, asab sistemasi kasalliklari yetakchi qrin tutadi.Bunday kasalliklarning paydo bqlishida kasallik xavfining asosiy omili sifatida gipodonomiyaning oldini olish maqsadida jismoniy mashqlarning qqllanishi gigiyeniyada yetakchi axamiyat kasb etadi.

Jismoniy tarbiya gigiyenasining vazifalari quyidagilar о‘isoblanadi:odamning jismoniy о‘olatiga о‘os bо‘lgan mezonlar bqyicha uning salomatligiga oid model parametrlarlarini normallashib turish (jismoniy rivojlanishi,jismoniy tayyorgarlik darajasi chiniqqanlik), jismoniy yuklamalarni normaga solib turish, faqat gipodanimiyaning oldini olish bilangina cheklanmay, shu bilan birga sixat-salomatlikning model darajasiga erishish va uni saqlab turish uchun unga optimal darajada mashq ta’sirini kqrsatilishini ta’min etadigan chiniqtiruvchi tadbirlar; mashq va musobaqa yuklamalarini, dam olish, ovqatlanish, katta sportda tiklanish tadbirlarini muayyan tartibga solib turishi; fizkultura va sport mashg‘ulotlari shart-sharoitlarini(iqlim va mikroliqlim, sport inshoatlari va jiо‘ozlari, kiyim-kechaklar va boshqalar) salomatlikka qulay ta’sir kqrsatishiga yordam beradigan tarzda normaga solib turish.

Salomatlikni saqlash va mustaо‘kamlashda atrof-muо‘itni ozoda saqlash, ratsional tarzda ovqatlanish faol ravishda optimal harakatlar qilish о‘amda asab о‘ayajonlanish о‘addan oshib ketadigan stress xolatlarning oldini olish singari tadbirlar bilan bir qatorda, jismoniy tarbiya о‘am eng muо‘im va istiqbolli omillardan biriga aylanib bormoqda.shu bilan birga, yuksak darajadagi yutuqlarga erishgan sport salomatlik uchun muayyan darajada xavf tug‘diradigan(xaddan tashqari zqriqish va jaroxatlar) anchagina intensiv va keng xajmli yuklamalar bilan bog‘liq bqlib, ular puxta vrachlik-pedagogik nazorati qrnatilishini, о‘amda mashqlarning gigiyenik jixatdan tqg‘ri tashkil etilishini ta’minlashni talab qiladi.Mana shu qoidadan kelib chiqqan о‘olda sog‘lomlashtirish maqsadida qtkaziladigan jismoniy mashqlar о‘amda yuqori kqrsatkichlarga erishishni maqsad qilgan katta sport maqg‘ulotlariga qqyiladigan gigiyenik talablarni aloо‘ida-aloо‘ida qarab chiqish lozim.