Мустақил иш мавзу: Симсиз сенсорли тармоқларнинг қўлланиши ва ривожланиши истиқболлари

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ AХБOРOТ ТEХНOЛOГИЯЛAРИ ВA КOММУНИКAЦИЯЛAРИНИ РИВOЖЛAНТИРИШ ВAЗИРЛИГИ


МУҲАММАД АЛ-ХОРАЗМИЙ НОМИДАГИ
ТОШКЕНТ АХБОРОТ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИ УНИВЕРСИТЕТИ
МУСТАҚИЛ ИШ

МАВЗУ: Симсиз сенсорли тармоқларнинг қўлланиши ва ривожланиши истиқболлари

Бажарди: 019-18 гуруҳ талабаси
Камилов Элёр
Текширди: _________________

Тошкент - 2022

Режа:

1. Кириш.

2. Асосий қисм.
3. Хулоса.
4. Фойдаланилган адабиётлар.

Кириш

Симсиз сенсорли тармоқлар атроф-муҳитга янада актив кириб бормоқда. Телекоммуникациялар соҳасидаги етакчи таҳлилчиларнинг тахминларига кўра, жаҳонда 6 триллионтагача симсиз қурилмалар ишлатилади. Яқин келажакда алоқа тармоқларида сенсорли тармоқлар интернет ашёларлар (Internet of Things) қисми сифатида муҳим ўринни эгаллайди. Фақат академик тадқиқотлар объекти бўлишдан тўхташ билан сенсорли тармоқлар ҳозирда кўплаб ишлаб чиқарувчилар томонидан етказиб берилмоқда, бу турли ишлаб чиқарувчиларнинг қурилмалари орасида ўзаро таъсирлашишни таъминламайдиган турли хил индустриал стандартларни пайдо бўлишига олиб келди. Сенсорли тармоқларда ишлатиладиган протоколларни стандартлаштириш соҳасидаги асосий ишлар Электротехника ва электроника муҳандислари институти (IEEE), Халқаро электр алоқа иттифоқи (ITU), Интернет муҳандислик кенгаши (IETF) ва стандартлаштириш бўйича халқаро ташкилот (ISO) томонидан ўтказилмоқда.

Бу ишларнинг натижаси симсиз сенсорли тармоқларни ташкил этиш учун физик ва канал даражаларини регламентлайдиган, аммотармоқ ва амалий даражаларни ноаниқ қолдирадиган IEEE 802.15.4 стандартлари оиласи бўлди. IP тармоқларнинг кейинги ривожланиши очиқ стандартларни қаноатлантирадиган ҳамда IEEE 802.15.4 қурилмалари билан бўладиган даражада бошқа IP каналлар ва қурилмалар билан ўзаро таъсирлашишни тақдим этадиган усулда IEEE 802.15.4 каналлари устидан IPv6 пакетларни узатилиши муаммоларини ечилиши учун IETF 6LoWPAN ишчи гуруҳини шакллантирилишига олиб келди.
Сенсорли тармоқларда ўзаро таъсирлашиш протоколларини стандартлаштириш ҳосил қилинадиган юклама тури бўйича иловаларни тасифланишининг ўтказилишини талаб қилади. Пакетли алоқа тармоқлари учун хизмат кўрсатиш сифати параметрлари ХЭАИ-Т Y.1540 ва Y.1541 тавсияларида кўриб чиқилган. Y.1540 тавсияда IP пакетли узатишнинг тезлиги, аниқлиги, ишончлилиги ва мумкинлиги самарадорликларини баҳолаш учун ишлатилиши мумкин бўладиган параметрлар аниқланади. Y.1541 тавсия кейинги авлод алоқа тармоқлари (NGN) учун хизмат кўрсатиш синфларини регламентлайди. Сенсорли тармоқлар қўлланиладиган иловаларнинг ўзига хос хусусиятлари туфайли Y.1540 ва Y.1541 тавсияларнинг аниқлаштирилиши ва ўзгартирилиши талаб қилинади.