Mustabid sovet davlati hududida yashagan barcha xalqlar tarixining musibatli va eng fojiali davri- 1937-yil o‘zbek xalqi xotirasida ham mudhish sana sifatida muhrlangan

Tergov paytida ham, yuzlashtirishlar jarayonida ham Abdulla Qodiriyning aksilinqilobiy tashkilot a’zosi bo‘lgani fakti mutlaqo tasdiqlanmagan.

1956-yilda shaxsga sig‘inish fojialarini qoralash ishlari boshlanganda shu jinoyat bilan shug‘ullangan O‘zNKVD xodimlarining tiriklari tergovga tortilib, ommaviy qirg‘inda ishtirok etgani uchun NKVD organlaridan haydashdek «favqulodda og‘ir jazo»ga hukm qilindi. Shu jarayonda tergovchilarning o‘z lavozimlarini suiis­te’mol qilgani, ya’ni istalgan kishini qamoqqa olib, istagancha azoblagani va ularga istagancha jazo berganlari kundek ravshan bo‘ldi.

«Yozuvchi Abdulla Qodiriyning ishi yuzasidan shuni aytishim lozimki, — degan Nurmi Trigulov 1956-yil 9-iyunda bo‘lib o‘tgan tergovda, — u Agabekovning tashabbusi bilan qamoqqa olingan… O‘sha payt­dagi barcha tergov ishlaridek, Abdulla Qodiriy ustidan qo‘zg‘atilgan ish ham ibtidoiy usulda, inqilobiy qonunchilikka xilof ravishda olib borilgan… Masalan, Abdulla Qodiriy o‘ziga qo‘yilayotgan ayb­larni sira tan olmagan; tintuv paytida jinoyat belgilarini ko‘rsatadigan birorta ham ashyo-dalil topilmagan; shuning uchun qamoqdagi boshqa mahbuslarning ko‘rgazmalaridan olingan nusxalar unga qarshi ishlatilgan — buni men tasdiqlayman. O‘sha payt­dagi tartibga ko‘ra, har qanday odamning biror millatchilik tashkilotiga aloqadorligini isbotlash uchun mahbuslarning ko‘rsatmalaridan olingan nusxalar yetarli bo‘lar, shu asosiy ashyo hisoblanar edi. Shunday ashyoga asos­lanib prokuror qamoqqa olish haqida farmon berar, shu ashyo asosida mahbusga ayb qo‘yilar va aybnoma tuzilar edi. Shunday masxaraboz­lik bilan Abdulla Qodiriy ishi ham oxiriga yetkazilgan; jinoiy ish yuzasidan qonuniy tergov olib borilmagan, u xo‘jako‘rsinga so‘roq qilingan…»

Trigulov o‘z ko‘rsatmasida «inqilobiy qonunchilikka xilof ravishda olib borilgan» iborasini qo‘llagan. Holbuki, o‘tgan asrning 20-30-yillarida harakatda bo‘lgan «inqilobiy qonunchilik» yuz minglab begunoh kishilarning bekordan-bekorga otilib ketilishi, yuz minglab kishilarning boshqa o‘lkalarga surgun qilinishi, ota-­onasi qatag‘on qilingan minglab bolalarning qarindosh-urug‘lari bag‘ridan yulib olinib, bosh­­qa shahar va respublikalardagi «Bolalar ­uyi»ga yuborilishiga to‘liq imkon bergan.

1938-yil 4-oktyabrda Toshkent shahrining Yunusobod tumanida joylashgan NKVD maxsus poligonida otib tashlangan va shu yerdagi xandaqlardan birida maxfiy ravishda dafn etilgan Abdulla Qodiriy taqdiri ham shundan dalolat beradi.