Musobaqalar, jahon chempionatlari. Mundarija: kirish I. Bob. Voleybol o‘yinini kelib chiqishi va оlimpiada o’yinlariga dasturiga kiritilishi

6-jadval
Istiqloldan so‘ng voleybol bo‘yicha o‘tkazilgan
O‘zbekiston Chempionatining natijalari

Erkaklar
T/r	Yillar		I o‘rin	II o‘rin		III o‘rin
	1993		«Avtomobilchi» (Qo‘qon)	«SKIF» (Toshkent)		«Kanop» (Samarqand)
	1994		«Avtomobilchi» (Qo‘qon)	«Kanop» (Samarqand)		«SKIF» (Toshkent)
	1995		«MHSK» (Chirchiq)	«SKIF» (Toshkent)		«Avtomobilchi» (Qo‘qon)
	1996		«Kanop» (Samarqand)	«Viktoriya» (Navoiy)		«MHSK» (Chirchiq)
	1997		«Kanop» (Samarqand)	«Avtomobilchi» (Qo‘qon)		«MHSK» (Chirchiq)
	1998		«Kanop» (Samarqand)	«Avtomobilchi» (Qo‘qon)		«JTISI» (Toshkent)
	1999		«Samarqand Telekom» (Samarqand)	«Avtomobilchi» (Qo‘qon)		«Kesh-kristall» (Shahrisabz)
	2000		«Samarqand Telekom» (Samarqand)	«Progress» (Zarafshon)		«Kesh-kristall» (Shahrisabz)
	2001		«Samarqand Telekom» (Samarqand)	«Avtomobilchi» (Qo‘qon)		«Progress» (Zarafshon)
	2002		«Samarqand Telekom» (Samarqand)	«Avtoyo‘lchi» (Qo‘qon)		«Muhandis» (Namangan)
	2003		«UZI Samarqand Telekom» (Samarqand)	«AGMK» (Olmaliq)		«Dinamo-AGU» (Andijon)
	2004		«AGMK» (Olmaliq)	«UZI Samarqand Telekom» (Samarqand)		«Parvoz» (Namangan)
	2005		«UZI-Samarqand» (Samarqand)	«AGMK» (Olmaliq)		«Omad» (Toshkent)
	2006		«Omad» (Toshkent)	«UZI-Samarqand» (Samarqand)		«AGMK» (Olmaliq)
	2007	«UZI-Samarqand» (Samarqand)			«AGMK» (Olmaliq)		«Dinamo» (Namangan)
	2008	«UZI-Samarqand» (Samarqand)			«AGMK» (Olmaliq)		«O.Akbarov» (Yaypan)
	2009	«Uzbektelekom» (Samarqand)			«AGMK» (Olmaliq)		«KGPU» (Qo‘qon)
	2010	«Uzbektelekom» (Samarqand)			«AGMK» (Olmaliq)		«Iqtisodchi» (Andijon)
	2011	«Uzbektelekom» (Samarqand)			«AGMK» (Olmaliq)		«Yujanin» (Navoiy)

6-jadvalning davomi

Ayollar
T/r	Yillar	I o‘rin	II o‘rin	III o‘rin
	1993	«SKIF» (Toshkent)	Andijon	Farg‘ona
	1994	«Avtomobilchi» (Toshkent)	«RSHVSM» (Toshkent)	Andijon
	1996	«SKIF» (Toshkent)	Navoiy	Farg‘ona
	1997	«SKIF» (Toshkent)	Navoiy	UzOG
	1998	«SKIF» (Toshkent)	Farg‘ona	Navoiy
	1999	«SKIF» (Toshkent)	Farg‘ona	Navoiy
	2000	«SKIF» (Toshkent)	Namangan	Farg‘ona
	2001	«SKIF» (Toshkent)	Buxoro	Namangan
	2002	«Yog‘-moy» (Farg‘ona)	Namangan	Farg‘ona
	2003	«Algoritm» (Toshkent)	«Yujanin» (Navoiy)	«Yog‘-moy» (Farg‘ona)
	2004	«To‘maris-SKIF» (Toshkent)	«Samki» (Samarqand)	«Pedkollej» (Namangan)
	2005	«To‘maris-SKIF» (Toshkent)	«Iqtisodchi» (Samarqand)	«Iqtisodchi» (Namangan)
	2006	«SKIF» (Toshkent)	«Shifokor» (Navoiy)	«Iqtisodchi» (Namangan)
	2007	«SKIF» (Toshkent)	«Alanga» (Muborak)	«SDYUSSHOR» (Navoiy)
	2008	«SKIF» (Toshkent)	«Alanga» (Muborak)	«SDYUSSHOR» (Navoiy)
	2009	«SKIF» (Toshkent)	«Alanga» (Muborak)	«Nukus ped.insitituti» (Nukus)
	2010	«SKIF» (Toshkent)	«Nukus ped.insitituti» (Nukus)	«Xorazmkolledj» (Urganch)
	2011	«SKIF» (Toshkent)	«Nukus ped.insitituti» (Nukus)	«Xorazmkolledj» (Urganch)

7-jadval
Voleybol bo‘yicha «Universiada» musobaqalari natijalari

Erkaklar
T/r	Yil	O‘tkazilgan joyi	I o‘rin	II o‘rin	III o‘rin
1.	2000	Namangan	Toshkent II	Toshkent I	Samarqand viloyati
2.	2002	Buxoro	Toshkent I	Farg‘ona viloyati	Qoraqalpog‘iston Respublikasi
3.	2004	Samarqand	Samarqand viloyati	Qoraqalpog‘iston Respublikasi	Namangan viloyati
4.	2007	Toshkent	Qoraqalpog‘iston Respublikasi	Toshkent	Navoiy viloyati
5.	2010	Andijon	Andijon viloyati	Navoiy viloyati	Toshkent
Ayollar
1.	2000	Namangan	Toshkent I	Farg‘ona viloyati	Namangan viloyati
2.	2002	Buxoro	Toshkent I	Farg‘ona viloyati	Namangan viloyati
3.	2004	Samarqand	Samarqand viloyati	Toshkent I	Namangan viloyati
4.	2007	Toshkent	Qoraqalpog‘iston Respublikasi	Toshkent	Namangan viloyati
5.	2010	Andijon	Toshkent	Qoraqalpog‘iston Respublikasi	Andijon viloyati

Quyida namuna sifatida musobaqaning ochilish va yopilish marosimiga doir ssenariysi keltirilgan:
- musobaqaning ochilishi: musobaqaning bosh hakami musiqa sadolari ostida ishtirokchi jamoalarni maydonga olib chiqadi va ularni saflantirib joylashtiradi;
- bosh hakam jamoalar e’tiborini ko‘rsatma (komanda) bilan tashkiliy qo‘mita «markazi»ga qaratadi va tantanavor ravishda kelib tashkiliy qo‘mita raisiga ishtirokchi jamoalarning musobaqaning ochilishiga saf tortganlari haqida ma’lumot beradi;
- tashkiliy qo‘mita raisi qisqacha musobaqaning maqsadi va ijtimoiy-siyosiy ahamiyati haqida gap yuritib, tabrik so‘zini faxriy shaxs (rahbar yoki rahbar nomidan tabriklaydigan shaxs)ga beradi;
- tabrik so‘zi yakunlanganidan so‘ng, bosh hakam ishtirokchi jamoalar nigohini davlat bayrog‘i joylashtirilgan tomonga qaratadi;
- davlat madhiyasi yangraydi, davlat bayrog‘i ko‘tariladi;
- davlat madhiyasi tugab, davlat bayrog‘i ko‘tarilganidan so‘ng bosh hakam musobaqa ishtirokchilariga murojaat qilib, ularga sihat-salomatlik, musobaqa o‘yinlarida mahorat va yuksak natijalar tilaydi;
- bosh hakam ishtirokchi jamoalarni musiqa sadosi ostida maydondan olib chiqadi;
- musobaqaning ochilishi marosimidan so‘ng musobaqa jadvali bo‘yicha birinchi o‘yinda ishtirok etadigan jamoalar maydonga tashrif buyurishadi va musobaqa o‘yiniga tayyorgarlik ko‘rishadi.
Xulosa
O‘zbekistonda jismoniy tarbiya va sport tizimini shakllantirish, uni yanada ommaviylashtirish hamda aholining kundalik iste’moliga aylantirish ushbu sohani ilmiy asosda tashkil qilishni taqozo etadi. Ayniqsa, o‘zbek sportini raqobatbardosh bosqichga ko‘tarish, uni halqaro miqyosga olib chiqish faqat ilmiy izlanishlar, chuqur tadqiqotlar evaziga amalga oshirilishi mumkin. Binobarin, soha bo‘yicha ta’lim olayotgan har bir bo‘lajak mutaxassis ilmiy-nazariy jihatdan to‘la-to‘kis qurollangan, o‘z kasbining ustasi, zamonaviy, ilg‘or ilmiy-tadqiqot uslublarini o‘zlashtirgan bo‘lishi lozim. Demak, institut talabalari, shu jumladan voleybol, basketbol va tennis ixtisosliklari talabalari o‘quv rejasidagi barcha fanlar qatori ilmiy-tadqiqot ishlari bo‘yicha zarur bilim, malaka va ko‘nikmalarni egallashlari shart. Talabalarning ilmiy-tadqiqot ishlari birinchi navbatda sportchilarning umumiy va maxsus jismoniy tayyorgarligi hamda texnik-taktik malakalarni takomillashtirishga, o‘quv trenirovka jarayonini shakllantirish, jumladan qo‘llaniladigan trenirovka va musobaqa nagruzkalarini sportchining jismoniy-funksional imkoniyatlariga muvofiqligini aniqlashga qaratilishi darkor.
Mamlakatimizda voleybolni ommaviylashtirish, rivojlantirish, uni ravnaq toptirishda O‘zbekiston voleybol Federatsiyasi rahbarlik va boshqaruvchi rolni o‘ynaydi. Respublikamizning tuman, viloyat va shaharlarida esa bu mas’uliyat joylardagi federatsiyalar orqali amalga oshiriladi.
Federatsiyaning oliy rahbar organi respublika anjumanidir. U mamlakatda voleybolni rivojlantirishning asosiy masalalarini hal qiladi. Federatsiya anjuman tufayli saylangan o‘z prezidiumidan (rayosatidan) iborat.


FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR

1. 
   Mirziyoev SH.M. Tanqidiy tahlil, qat’iy tartib-intizom va shaxsiy javobgarlik – har bir rahbar faoliyatining kundalik qoidasi bo‘lishi kerak. O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2016 yil yakunlari va 2017 yil istiqbollariga bag‘ishlangan majlisidagi O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti nutqi. // Xalq so‘zi gazetasi, 2017.16 yanvar, №11
   
2. 
   Mirziyoev SH.M. Buyuk kelajagimizni mard va oliyjanob xalqimiz bilan birga quramiz. “O‘zbekiston”, 2017.
   
1. 
   Ўзбекистон Республикаси «Кадрлар тайёрлаш миллий дастури тўғрисида»ги Қонуни. Т.: Ўзбекистон, 1997. – 16 б.
   
2. 
   Ўзбекистон Республикасининг «Жисмоний тарбия ва спорт тўғрисида»ги Қонуни. Тошкент, 27 июль 2000 йил.
   
3. 
   Ўзбекистон Республикаси Президентининг «Ўзбекистон Болалар спортини ривожлантириш жамғармаси фаолиятини такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида»ги 29 август 2004 йил 3481-сон Фармони.
   
4. 
   Ayrapetyants L.R., Pulatov A.A., Isroilov Sh.X. Voleybol. // Oliy o‘quv yurtlari umumiy kurs talabalari uchun o‘quv qo‘llanma.T.: 2009. - 77 b.
   
5. 
   Isroilov Sh.X. Voleybol. //Olimpiya zaxiralari talabalari uchun o‘quv qo‘llanma. T.: Tasvir, 2008. – 144 b.
   
6. 
   Qurbonova M.A., Qosimova M.U. Milliy va harakatli o‘yinlar. // Oliy o‘quv yurtlari umumiy kurs talabalari uchun o‘quv qo‘llanma.T.: 2009. - 67 b.
   
7. 
   Пулатов А.А. Волейболнинг расмий қоидалари. ЎзДЖТИ нашриёт-матбаа бўлими. Т.: 2002. - 53 б.
   
8. 
   Пулатов А.А., Исроилов Ш.Х., Қурбанова М.А. Волейбол. // ЖТИ II курс талабалари учун ихтисослик фанидан маъруза матнлари. Т.: 2003. - 44 б.
   
9. 
   Пулатов А.А. Волейбол. //ЖТИ I курс талабаларига мўлжалланган маърузалар тўплами. Т.: 2004. - 71 б.
   
10. 
    Пулатов А.А., Исраилов Ш.Х. Волейбол назарияси ва услубияти. //Ўқув қўлланма. Т.: 2007. – 148 б.