Musiqiy rivojning asosiy tamoyillari Musiqiy asarlar tahlili fani o‘zining keng qamrovligi

 Metr 
deb musiqiy asar negiziga singib ketgan tovush 
harakatlari
 
pulsatsiyasining kuchli va kuchsiz hissalarini 

---

qonuniy almashinib turishiga aytiladi. 
Metr so‘zi yunoncha 
“metron” so‘zidan olinib, “o‘lchov”, “me’yor”, “mezon” 
so‘zlarini anglatadi. 
Ritm 
deb metr yordamida birlashgan, bir
 
xil yoki turlicha 
cho‘zimdagi
 
tovush va pauzalarning qonuniy ketma-ketligiga 
aytiladi. Ritm so‘zi yunoncha “rhytmos” so‘zidan olingan bo‘lib, 
“bir maromda”, “bir tekis” ma’nolarini anglatadi. Metro - ritmning 
shakl yaratishdagi ahamiyati mutlaqo ravshan. Metro-ritmsiz 
musiqa har qanday shaklini yo‘qotgan tovush va pauzalarning 
tasodifiy ketma - ketligig
a aylangan bo‘lar edi. Ritm – birinchi 
navbatda bu - harakatdir. Shuning uchun musiqadagi ritm, bizni 
o‘rab turgan tevarak-atrofdagi biz kuzatayotgan jarayonlar ritmi 
bilan ham, bizning ongimizda kechayotgan fikr va his-
tuyg‘u 
jarayonlari ritmi bilan ham c
hambarchas bog‘liqdir. Musiqadagi 
ritm haqida so‘z yuritar ekanmiz biz uning “ravon” yoki “shiddatli” 
bo‘lishi haqida gapiramiz. Ritm ravon bo‘lgan taqdirda ayrim 
tovushlarning cho‘zimlari bir-biridan unchalik farq qilmaydi, 
nisbatan yirik cho‘zimlar metrning kuchli hissalariga muvofiq 
keladi, ritm shakli birmuncha bir zaylda bo‘ladi. Hayajonni aks 
ettiruvchi shiddatli ritm esa, shaklning turlichaligi bilan, ritmik 
to‘xtalishlarning kuchli hissalarga to‘g‘ri kelmasligi bilan farq 
qiladi. 
 

---