Musiqiy rivojning asosiy tamoyillari Musiqiy asarlar tahlili fani o‘zining keng qamrovligi

Kuy, ritm va garmoniya 
musiqa san’atining eng muhim
ifoda vositalaridandir. 

---

Kuy 
- 
ma’lum bir mazmun va
 
obraz ahamiyatiga ega 
bo‘lgan, metro
 
- ritm
 
va lad jihatidan birlashgan, bir xil yoki 
turlicha balandlikdagi va 
cho‘zimdagi tovushlarning bir ovozlik 
ketma - ketligidir. 
Kuy bir-
biri bilan o‘zaro bog‘liq bir qancha ifoda 
vositalarini o‘z ichiga oluvchi va ularni uyg‘unlashtiruvchi butun 
bir kompleksdir. 
Kuy o‘zida ladni ham (har bir tovush - ladning ma’lum bir 
pog‘onasidir), metro - ritmni ham mujassam etadi. Kuy 
tovushlarining interval aloqalarini tahlil qilib chiqilganda esa, 
unda yashiringan garmoniya ham ko‘zga tashlanadi. Kuy 
o‘zining murakkabligiga qaramasdan eng tushunarli ifoda 
vositasidir. Shuni ta’kidlash lozimki, aynan kuyda musiqaning 
milliylik xususiyatlari yaqqol namoyon bo‘ladi. 
Kuydagi tovushlarning harakat yo‘li - musiqa asarini
shakllantirishjarayonida katta rol o‘ynaydi va boy ifoda 
imkoniyatlariga ega. Kuyning harakati 
ravon
yoki 
sakrama
bo‘lishi mumkin.
 Ravon harakatda 
kuy tovushlarining balandligi 
sekin-
asta o‘zgaradi. 
Sakrama harakatda e
sa tovush balandligi 
birdaniga o‘zgaradi. Har bir jarayonning eng 
taranglashish 
nuqtasi
- uning avji hisoblanadi.Tabiiyki, musiqada avj 
(kulminatsiya) 
ko‘pincha, kuydagi eng baland tovushga to‘g‘ri 
keladi: 

---

Ma’lumki, intonatsiyaning turg‘un va noturg‘unligi asosida 
lad deb ataladigan tovushlar uyushiqligining muhim tizimi 
vujudga keladi. Lad musiqa shaklini yaratishda hal qiluvchi 
ahamiyatga egadir.
Gar
moniya kuyning laddagi turg‘un yoki noturg‘unligini 
kuchaytiradi yoki pasaytiradi; masalan, bo‘lingan kadans 
melodik turg‘un frazani noturg‘un frazaga aylantiradi: 
Muxtor Ashrafiy musiqasi, 
“Yoshlik qo‘shig‘i” 
Allegro 
Lad-garmonik aloqalarning xarakteri muhim 
ifodaviylik rolini o‘ynashi mumkin. Oddiygina misol: 
qarama - 
qarshi xarakterga ega bo‘lgan, major va minor 
ladlari. Ammo shuni esda tutish kerakki, major-minorning 
qarama-qarshiligi haqida gap ketganda boshqa shart - 
sharoitlar ham mavjudl
igini, ya’ni bir xil registr, tembr, 
sur’at va ritm bo‘lgandagina major va minorning 
xarakterlari turlicha bo‘lishi mumkin.