musiqa ta’limi ta’lim yo‘nalishi 4-kurs talabasi Avezova Nafisa Azim qizining

“Ovrupa klassik musiqasi bilan tanishuv” degan mavzuda o‘qituvchi 

quyidagi ishlarni amalgaoshiriladi. Bunda o‘quvchilarga: 

Shubertning “Forel”. 

Motsartning “Figaroning uylanishi” operasidan parcha. 

Shopenning “Mazurka”. 

S.Jalilning 1-simfoniyasi. 

N.Norxo‘jayevning “Uvertyura”lari kabi asarlar tinglash uchun dasturga kiritiladi. 

Idrok etish uchun dasturga kiritilgan asarlar o‘qituvchi tomonidan texnik vositalar 

yordamida o‘quvchilarga eshittiriladi hamda tinglangan asar yuzasidan ularning badiiy 

taassurotlari bilib olinadi va muhokama qilinib o‘quvchilarning tinglangan asar haqida 

fikrlari o‘rganiladi.  

O‘quvchilarga  musiqa  san’atida  mahalliy  uslublarini  mahalliy  shevalarga, 

mahalliy  kiyim-kechaklar  madaniyatiga  qiyoslab  o‘rganishlari  viloyatlardagi  mahalliy 

musiqa  an’analar  vamusiqa  merosdan  turar  joylarda  mashg‘ur  bo‘lgan  mashshoqlar, 

xonandalar,  dostonchilar  yallachilar  vaboshqalarini  o‘rganishlari  uchuno‘quvchilar 

bilan  maxsus  uchrashuvlar  davra  suhbatlari  o‘tkazish  lozim.  Ular  ustozona  musiqa, 

uning xalqmusiqasidan farqlanish jihatlari (shakl, mazmun, ijro uslubi) haqida umumiy 

tushunchaga  ega  bo‘lishlari,  ustozona  musiqamohiyati,  mumtozlik  ahamiyatiga  ega 

bo‘lgan badiiy yetuk, barkamol asarlar ekanligini, “Shashmaqom” ashula bo‘limiga doir 

asosiy yo‘llarni tinglab, doyra usullarini va kuy ohanglarini ajrata bilishlari kerak.  

Farg‘ona-Toshkent  maqom  yo‘llarining  o‘ziga  xosligi,  turkum  jihatdan 

“Shashmaqom”ga o‘xshamasligi, (ya’ni yaxlitturkum emasligi) alohida ahamiyatga ega 

bo‘lgancholg‘u,  kuy  va  ashula  yo‘llaridan  iboratligi  haqida  umumiy  tushuncha, 

“Yovvoyi maqom”iborasi va uning mazmun mohiyati, maqomlarning mashhur surnay 

yo‘llar haqida tushunchaga ega bo‘lishlari kerak. 

O‘quvchilar Xorazm maqomlaring umuman, “Shashmaqom” turkumi qolipiga mos 

kelishi,  ulardagi  har  bir  maqomda  ham  ikki-bo‘lim-cholg‘u  va  ashula  yo‘llarining 

mavjudligi hamda o‘ziga xosligi, haqida tushunchaga ega bo‘lishlari mashhurxalq kuy 

va qo‘shiqlari, katta ashula doston ashulalarning ijro usullarini ovozni ishlata olish va 

qochirimlar) orqalifarqlay olishlari talab etiladi. 

---

 

10 

7-sinf  yil  mavzusi:  “Xalqmusiqasining  mahalliy  uslublari”.  Maqomlar  haqida 

umumiy  tushunchalarga  bag‘ishlanadi.  Bu  nixoyatda  qiziqarli  mavzu  hisoblanadi. 

Chunki  har  bir  viloyatning  o‘ziga  xos  san’ati,  ijrochilik  uslubi,  urf-odati  musiqiy 

an’analari mavjud.