Musiqa savodxonligini rivojlantrishda zamonaviy pedagoggning ijodkorlik qobiliyati

II bob bo‘yicha xulosa
1. Umumta'lim maktablarida “musiqa madaniyati” darslarini olib borish, ayniqsa boshlang‘ich sinflarda o‘quvchi-ѐshlarni musiqani sehrli olamiga olamiga olib kirish, ularda musiqani sevish, uni badiiy idrok etish, tushungan holda tinglash, vokal-xor talablariga ko‘ra kuylash, shu bilan ularni musiqiy-nazariy bilimlarni yaxshi egallagan savodli qilib tarbiyalash birinchi navbatda ushbu yo‘nalishda faoliyat ko‘rsataѐtgan mutaxassis-o‘qituvchilar, ularning pedagogik, psixologik, musiqa o‘qitish metodikasi va ilg‘or pedagogik texnologiyalardan unumli foydalana olish mahorotiga bog‘liq. Har jihatdan barkamol insonni tarbiyalashga juda katta ahamiyat berilaѐtgan hozirgi kunda bu musiqa o‘qituvchilari zimmasiga ham yanada ulkan ma'suliyat yuklaydi.
2. Umumta'lim maktablarining boshlang‘ich sinflarida musiqa mashg‘ulotlaringi tashkil etish o‘ziga xos pedagogik mahorot va ѐndashuvlarni talab qiladi. Bu eng avvalo, darsni faoliyatlar negizida tashkil etilishi bilan ham bog‘liqdir.Chunki, boshlang‘ich sinflarda darslar beshta mustaqil shu bilan ta'limiy, tarbiyaviy maqsad va vazifalari bir maqsadga yo‘naltirilgan faoliyatlar tarkibida uyushtiriladi.
Bular:
1. Musiqa tinglash;
2. Jamoa bo‘lib kuylash;
3. Musiqa savodi;
4. Musiqaga mos harakatlari bajarish;
5. Bolalar musiqa asboblarida jo‘r bo‘lish;
Bir qarashda bu faoliyatlarning har birida ma'lum pedagogik vazifalar hal etiladi va aniq vazifalar belgilanadi. Lekin, ularda egallaѐtgan bilim, malaka va hosil qilinaѐtgan ko‘nikmalar o‘quvchilarni musiqa tinglash bilan uni nazariy tomondan tahlil qiladigan, musiqa asarini kuylashni o‘rganish (xor bo‘lib kuylash) bilan uni tempi, o‘lchovi janri, dinamik belgilari, vokal – xor malakalaridan yaxshi bilimli va savodli bo‘lib yetishishlariga xizmat qiladi. Ko‘rinadik barcha faoliyatlar mazmunida nazariy, ya'ni nota savodxonligi bevosita ishtirok etadi va o‘quvchi musiqiy madaniyatini shakllanganlik darajasini belgilovchi asosiy omil bo‘lib hisoblanadi.
Shunday ekan:
- musiqa o‘qituvchilari har bir darsda o‘quvchilarni nazariy savodxonligini, ya'ni, nota savodxonligiga oid ma'lum vazifalarni e'tiborda tutishi va uni o‘quvchilarga yetkazishning qiziqarli, samarali usullarini qo‘llash lozim;
- nota o‘qish (musiqiy asarni plakatdagi ѐzuviga qarab) musiqa tinglash, qo‘shiq kuylash faoliyatlari negizida, o‘quvchilarni “eshityapman”, “ko‘ryapman”, “kuylayapman”, tarzida zarur bilim, malakalarni egallab borishlariga asoslanishi zarur; - o‘quvchi faqatgina “musiqa savodi” faoliyatida nazariy tushuncha va qoidalar ustida ish olib boraman degan maqsad va tushunchalar asosida ish tutmasligi lozim. Chunki, har qanday bilim bevosita nazariy qoidalarni amaliy faoliyatda bajarish bilan egallanganda u tez
o‘zlashtiriladi, xotiradan mustahkam joy oladi va ta'lim samarali bo‘ladi.
- o‘quvchilarga mustaqil vazifalar berish, ya'ni, kuylash va o‘rganish uchun tanlangan biror qo‘shiqni 1-4 taktini solfedjio qilib, so‘ngra so‘zlarini aytib o‘rganish, dinamik belgilar, o‘lchovlar, temp, alteratsiya bergilarini aniqlash, kuylashda ularga rioya etish bo‘yicha topshiriqlar o‘quvchilarni mustaqil ishlashga o‘rgatadi. Bunday tarzdagi egallangan bilim va malakalar ham ancha samarali kechadi.
Bizning tajribalarimiz jaraѐnida shu narsalar aniqlandiki, ko‘plab musiqa o‘qituvchilari bir soatlik darsni aniq reja va ssenariy asosida tashkil etishmaydi va o‘quvchilarni nota savodxonligiga yetarli e'tibor berilmaydi. Umumta'lim maktablari “musiqa madaniyati” darslarini pedagogik, metodik jihatdan to‘g‘ri yo‘lga qo‘yish, o‘quvchilarni biz qo‘llagan usul va vositalar ѐrdamida nazariy savodxonligini oshirib borish kutilgan natijalarga erishish mumkinligini ko`rsatdi.