Murakkab sharoitlarda neft va gaz quduqlarini qazish

Rezba parametrlari
Tolalar soni 8, 25, 4
Rezba qadami, m	0,3175
Rezba chuqurligi	1,810
Egilish burchagi	1047240
Konusliligi	1:16, 1:32

To‘g‘ri o’lanadigan quvurlar – chuqur quduqlarni yoki pastki qismi uzoq muddat davomida burg‘ilashga rejalashtirilgan oraliqlarni mustahkamlashga mo‘ljallangan. Bu quvurlar birikmasining ichki diametri butun quvurlar uzunligi bo‘yicha bir xil bo‘ladi. Suv muhitida burg‘ilanadigan quduqlarni mustahkamlashda plastmassali, fanerli va asbest-sementli quvurlar keng qo‘llaniladi. Bu quvurlar metall quvurlarga nisbatan arzon va korroziyaga chidamli hisoblanadi.

Plastmassali quvurlar – yengil massaga va yuqori korroziyaga qarshi barqarorlikga ega. Ularning tashqi diametri 0,40, 0,50, 0,63, 0,75, 0,90, 0,110, 0,140, 0,160, 0,225, 0,250, 0,315 m ga, uzunligi esa 6-8 metrga teng. Bu quvurlar birikmaga rezba yordamida ulanadi.

6.4-jadval

Nippelsiz ulanadigan quvurlar va jins yemiruvchi asboblar
Quvurning tashqi diametri, m
-	0,335	0,44	0,57	0,73	0,89	0,108	-	-
Quvurning devor qalinligi, m
-	0,30	0,35	0,45	0,50	0,50	0,60	-	-
Jins yemiruvchi asboblarning tashqi diametri, m
0,264	0,354	0,464	0,594	0,764	0,934	0,112	-	-
Nippelli ulanadigan quvurlar va jins yemiruvchi asboblar
Quvurning tashqi diametri, m
-	-	-	-	0,73	0,89	0,108	0,127	0,146
Quvurning devor qalinligi, m
-	-	-	-	0,40	0,45	0,50	0,50	0,50
Nippelning ichki diametri, m
-	-	-	-	0,62	0,78	0,955	0,1145	0,134
Jins yemiruvchi asboblarning tashqi diametri, m
-	-	-	-	0,76	0,93	0,112	0,132	0,151
To‘g‘ridan-to‘g‘ri ulanadigan quvurlar va jins yemiruvchi asboblar
Quvurning tashqi diametri, m
-	-	-	-	0,73	0,89	0,108	0,127	0,146
Quvurning devor qalinligi, m
-	-	-	-	0,50	0,50	0,50	0,50	0,50
To‘g‘ri ulanadigan quvurning tashqi diametri, m
-	-	-	-	0,80	0,98	0,118	0,137	0,156
Jins yemiruvchi asboblarning tashqi diametri, m
-	-	-	-	0,93	0,172	0,132	0,151	0,171

Shisha-plastikli quvurlar – plastmassa plastinkasidan tayyorlangan bo‘lib, shisha tolalari bilan armirlanadi. Bunday quvurlar juda mustahkam, korroziyaga barqaror, massasi kichik, ya’ni po‘lat quvurlarga nisbatan 2,3-4 martagacha yengilroq.

Asbest-sementli quvurlar - portlandsement aralashmasi (85%) va asbest (15%) dan tayyorlanadi.

Kam chuqurlikdagi (30-40 m gacha) quduqlarni burg‘ilashda foydalaniladi. Bu quvurlarning uzunligi 3-4 m, ichki diametri esa 0,135 dan 0,356 m gacha. Asbest sementli quvurlar harakatchan metall mufta va sement eritmasi yordamida, shuningdek rezbali metall yoki asbest sementli mufta bilan ulanadi.
6.5. Mustahkamlovchi quvurlarni quduqqa tushirishga

tayyorlash ishlari.

Mustahkamlovchi quvurlarni quduqqa tushirishdan oldin maxsus tayyorgarlik ishlari bajariladi. Quduqlarni tayyorlashdan maqsad mustahkamlovchi quvurlarni loyihada ko‘rsatilgan joyga yetkazib berish va sementlashni sifatini ta’minlash, quduqqa keltirilgan mustahkamlovchi quvurlarni extiyotkorlik bilan tushirish tartibiga ko‘ra moylangan holda yog‘och yoki metall tagliklarga taxlash va masus ikki tomonlama shablon bilan o‘lchashdan iborat. Shablonning o‘lchovlari 9.4-jadvalda keltirilgan.

6.5-jadval

Quvurlarning tashqi diametri, m	Shablon diametri dsh, m	Shablon uzunligi, m
0, 144. 0,219	dv – 0,3 m	0,150
0,245. 0,340	dv – 0,4 m	0,300
0,407. 0,508	dv – 0,5 m	0,300

bu yerda d_v – quvurning ichki diametri.

Mustahkamlovchi quvurlarni burg‘ilash joylariga tashish va tushirish jarayonida quvurlar yuzasi, rezbali ulanish joylari – uzilish, cho‘zilish va boshqa shikastlanishlarga uchramasligini ta’minlash uchun texnika xavfsizligi qoidalariga amal qilinishi talab etiladi. Tekshirilgan va tanlangan quvurlarni quduqqa tushirishdan oldin ularning ketma-ketligi tartibi bo‘yicha taxta taglikka taxlab quyiladi. Yangi mustahkamlovchi quvurlarni ishlatilgan va nosoz quvurlar bilan almashtirish man qilinadi. Quduq tomonga qaragan quvurning oxiriga nippelli mufta, qarama-qarshi tomonidagi uchiga boshmoq ulangan bo‘ladi. Keyin har bir quvurga bo‘r (oq bo‘yoq) bilan uning uzunligi, quduqqa tushirish tartib raqami yozilib qo‘yiladi. Besh-o‘nta quvurni bir-biri bilan ulangandan keyin ular mashina kaliti yordamida payvandlanadi. Mustahkamlovchi quvurlarni tushirishdan oldin quduqda karotaj ishlari o‘tkaziladi.

Geofizika asboblarning bergan ma’lumotlariga qarab, quduq devorlarini silliqlash kerak bo‘lgan oraliqlar belgilanadi. Keyin maxsus asbob (burg’u, og‘irlashtirilgan quvur kalibrator)lar bilan quvurlarni aylantirib, quduq devorlari silliqlanadi. Burg‘ilash qorishmasining sifat ko‘rsatkichlari ham kimyoviy ashyolar yordamida bir meyorga keltiriladi. Burg‘ilash qorishmasiga neft, grafit va boshqa moylovchi moddalar qo‘shiladi. Ular qorishmaning yopishqoqligini pasaytirib, quvurlarni ushlanib qolishdan saqlaйди.

Mustahkamlovchi quvurlarni quduqqa tushirishdan oldin shablon bilan tekshiriladi.

6.