Murakkab efirlarning olinishi, fizik va kimyoviy xossalari, amaliy ahamiyati

Murakkab efirning suv bilan reaksiyaga kirishib, spirt va kislota hosil qilish reaksiyasi sovunlanish yoki gidrolizlanish deyiladi. Eterifikatsiya reaksiyasiga teskari reaksiyadir.

Ravshanki, eterifikatsiya qaytar jarayondir va kimyoviy muvozanat qaror topganda reaksiyaga kirishayotgan aralashmada boshlang‘ich moddalar ham, oxirgi mahsulotlar ham bo‘ladi. Katalizator — vodorod ionlari (mineral kislotalar) — to‘g‘ri va teskari reaksiyani (eterifikatsiya va gidrolizni) bir xilda tezlashtiradi, ya’ni muvozanat holatiga yetishni tezlashtiradi. Muvozanatni efir hosil bo‘lish tomoniga siljitish uchun boshlang'ich kislota yoki spirtni mo‘l miqdorda olish kerak. Reaksiya mahsulotlaridan biri reaksiya doirasidan chiqarib yuborilganda ham xuddi shu natijaga erishiladi; buning uchun efirni haydash yoki suv tortib oluvchi moddalar bilan suvni bog‘lash kerak. OH ~ ionlari murakkab efirlarning gidrolizlanishini kuchaytiradi: muvozanat kislota bilan spirt tomoniga siljiydi va reaksiya amalda qaytmas bo‘lib qoladi, chunki hosil bo'ladigan karbon kislota ishqor ta’sirida tuz hosil qiladi:

О О CH3 - С - О - С2Н5 + NaOH -» С Н3 - С ONa + С2Н5ОН

Murakkab efirlarning suv bilan o‘zaro ta’siri — ularning juda muhim kimyoviy xossasidir (oddiy efirlar gidrolizlanmaydi)