Muqobil energiya manbalari

19.6 – rasm. a) Vakuumli Quyosh kollektorining umumiy ko‘rinishi; b) Vakuumli Quyosh kollektorining sxemasi;
1 – Ulash; 2 - Slikonli qatlam; 3 - EPDM qatlam; 4 - Zarbaga chidamli shishadan qilingan vakuum trubkasi; 5 - Yuqori selektv qatlamga ega bo‘lgan alyuminiyli yutuvchi sirt; 6 - Ko‘zguli qaytargich, 7 - Kollektortashqi qobig‘i; 8 - Yutuvchi sirtdagi issiqlikni olish uchun mo‘ljallangan U-simon trubka.

Kollektor samaradorligini oshirishni standart yechimida yutuvchi sirt sifatida mis ishlatiladi, chunki uning issiqlik o‘tkazuvchanlik koeffisenti juda yudori ba’zan alyuminiy ham yutuvchi sirt sifatida qo‘llaniladi. Garchi issiqlik o‘kazuvchanlik koeffsenti misga nisbatan ikki marta kam bo‘lsada, alyuminiy metallining quvvat zaxirasi yuqori bo‘ladi. Demak, issiqlik uzatishda kelayotgan energiyani bu metall o‘zida saqlab turish xususiyatiga ega

Tushayotgan energiya miqdori cheklangan holda ham, issiqlik tashuvchining haroratini 250 – 300ºCgacha oshirish imkoniyati mavjud. Bunga ko‘p qatlamli shisha qoplamadan, yuqori germetiklikdan foydalanish natijasida chiqayotgan issiqlik yo‘qolishini kamaytirish hisobiga yoki vakuumli kollektor yasash hisobiga amalga oshirish mumkin
Quyosh issiqlik trubasining tuzilishi maishiy turmushda ishlayotgan termosga o‘xshaydi. Faqatgina trubaning tashqi qismigina shaffof bo‘lib, ichki tomoni esa Quyosh energiyasini tutib qoladigan yuqori selektiv qoplama bilan qoplangan bo‘lib, tashqi va ichki shisha trubka orasi vakuumdan iborat. Aynan oraliqdagi vakuum qatlami tutilgan issiqlik energiyasini 95%ini saqlash imkoniyatini beradi, bundan tashqari vakuumli Quyosh kollektorlaridagi issiqlik trubkalari issiqlik tashuvchi vazifasida ham keladi. Trubkaning paski qismida joylashgan suyuqlik Quyosh nuri bilan isitilganda, u bug‘ga aylanib qiziydi. Bug‘ trubkaning yuqori qismiga (kondensator)ga ko‘tariladi, ya’ni o‘z issiqligini kollektorga berib soviydi. Bu usuldan foydalanish ayniqsa, past harorat va radiatsiya miqdori kam bo‘lgan iqlim sharoitlarida yassi kollektor bilan taqqoslaganda yuqori FIK beradi.
Maishiy xizmat ko‘rsatadigan Quyosh kollektor qurilmalarida, suv, havo, moy yoki antifriz kabi issiqlik tashuvchilar qizigach kollektor orqali sirkulyatsiyalanadi, so‘ngra o‘zining issiqlik energiyasini bak – akumliyatorga berib, iste’molchi uchun zahira issiq suvni beradi.
Bu qurilmaning oddiy turlarida suvning aylanishi kollektor va undan yuqoriroqda bak – akumulyator orasidagi temperatura farqlari sababli tabiiy holda ro‘y beradi. Biroz murakkabroq turida suv yoki antifriz bilan to‘ldirilgan o‘zining qismiga ega bo‘ladi. Bu qismda issiqlik tashuvchining sirkulyatsiyasi uchun nasos ulangan bo‘ladi, bak to‘g‘ridan – to‘g‘ri kollektor bilan yoki binoning ichida ham o‘rnatilishi ham mumkin.