Muqobil energiya manbalari

3-kurs 5-semestr

1-Modul. Yer va kosmosda quyosh nurlanishi
1.	1-mavzu. “Quyosh energetikasi” faniga kirish va energetika sohasida tutgan o‘rni.	2
1.1	Quyosh energiyasi. Quyosh nurlanishining elektromagnit tarkibi
1.2	Yer albedosi. Optik atmosfera massasi (AM). Insolyatsiya. Quyosh nurlanishining spektral tarkibi.
1.3	Quyosh nurlanishi oqim zichligi. O‘zbekistonda quyosh energiyasidan foydalanish
2.	2-mavzu. Yer va quyosh. Quyosh nurlanishi manbalari va uning o‘ziga xosligi. Asosiy tushunchalar va kattaliklar.	2
2.1	Quyoshning kimyoviy tarkibi, xarorati va zichligi. Quyoshda kechadigan termoyadro reaksiyalari.
2.2	Quyosh toji, yadrosi, xromosferasi, fotosferasi, ya’ni tarkibiy tuzilishi. Quyosh sariq yo‘lduz. Quyoshning koinotdagi o‘rni, yillik harakatati, siljishi. O‘rtacha astronomik birlik.
2.3	Vaqt tenglamasi grafigi. Foton energiyasi. Quyosh doimiysi. Quyosh nurlanishi spektral zichligi. Mutloq qora jism.
2.4	Yer va quyosh. Quyosh nurlanishi manbalari va uning o‘ziga xosligi. Asosiy tushunchalar va kattaliklar.
2.5	Quyoshning kimyoviy tarkibi, xarorati va zichligi. Quyoshda kechadigan termoyadro reaksiyalari.
2.6	Quyosh toji, yadrosi, xromosferasi, fotosferasi, ya’ni tarkibiy tuzilishi. Quyosh sariq yo‘lduz. Quyoshning koinotdagi o‘rni, yillik harakati, siljishi. O‘rtacha astronomik birlik.
2.7	Vaqt tenglamasi grafigi. Foton energiyasi. Quyosh doimiysi. Quyosh nurlanishi spektral zichligi. Mutloq qora jism.
3.	3-mavzu: Asosiy va qo‘shimcha omillar va ularning kosmosda, yer sharoitida A(φ°, ψ°) nuqtada ixtiyoriy orientatsiyalashgan Qabul maydoniga quyosh nurlanishining tushishiga ta’siri.	2
3.1	Quyosh energiyasi oqimi. Akslangan, diffuziyalangan, to‘g‘ri quyosh oqimi.
3.2	Yer atmosferasining tarkibi. Quyoshning og‘ishi va ekliptikasi. Quyosh soat burchagi. Quyosh atrofida yerning elliptik ravishda aylanishi.
3.3	Bahorgi va kuzgi teng kunlik. Anolemma. Kuper formulasi. Xar xil quyosh balandliklarida yer atmosferasida quyosh nurining yo‘l uzunligi.
3.4	Atmosferaning tiniqlik koeffitsienti (aerozol, suv bug‘i, chang va boshqalar).
3.5	Yer va kosmosda A(φ°, ψ°) nuqtasida ixtiyoriy orientatsiyalashgan qabul qilgich maydoniga quyosh nurlanishining tushishiga ta’sir etuvchi asosiy va qo‘shimcha omillar.
3.6	Quyosh energiyasi oqimi. Akslangan, diffuziyalangan, to‘g‘ri quyosh oqimi. Yer atmosferasining tarkibi.
3.7	Quyoshning og‘ishi va ekliptikasi. Quyosh soat burchagi. Quyosh atrofida yerning elliptik ravishda aylanishi.
3.8	Bahorgi va kuzgi teng kunlik. Anolemma. Kuper formulasi.
3.9	Har xil quyosh balandliklarida yer atmosferasida quyosh nurining yo‘l uzunligi.
3.10	Atmosferaning tiniqlik koeffitsienti (aerozol, suv bug‘i, chang va boshqalar).
4.	4-mavzu. Ixtiyoriy qiya qabul qilgich maydonchaga to‘g‘ri tushayotgan quyosh nurlanishi oqim zichligini hisoblash.	2
4.1	To‘g‘ri quyosh nurlanishining oqim quvvati. Gorizontal qabul qiluvchi maydoncha. Janubga, G‘arb yoki Sharqqa, shimolga orientirlangan vertikal qabul qiluvchi maydoncha.
4.2	Quyosh nurlanishi tushish burchagi. Zenit burchak. Hudud kengligining yig‘indi quyosh nurlanishi oqimiga ta’siri.
4.3	Quyosh og‘ishi va quyosh soat burchagining yig‘indi quyosh nurlanishi oqimiga ta’siri. Atmosferaning yig‘indi quyosh nurlanishi oqimiga ta’siri.
2 - modul. Gelioenergetik hisob-kitobning axborot ta’minotini xususiyatlari.
5.	5-mavzu. Gelioenergetik hisob-kitoblar.	2
5.1	Har xil tipdagi quyosh energetik qurilmalarining ish rejimlari va parametrlarini asoslash uchun gelioenergetik hisob kitoblar.
5.2	Katta birlashgan energetik tizim tarkibida quyosh energetik qurilmasining (QEQ) ishi. Nisbatan katta quvvatga ega bo‘lmagan lokal energotizimida QEQ ishi.
5.3	A’nanaviy IEM, IES, GES va AES bilan birgalikda katta birlashgan energetik tizim tarkibida QEQ ishi.
5.4	Boshlang‘ich ma’lumotni talab qiluvchi tarkib va xususiyatlar.
5.5	Aktinometriyaning asosiy vazifasi. Pergeliometrlar. Pironometrlar. Aktinometrlarning ish jarayonlari.
5.6	O‘lchashning prinsipial sxemalari. O‘lchashning aniqlik va xatoliklari. Interpolyatsiya va ekkstrapolyatsiya. Gidromektereologik observatoriyalar.
5.7	Gidrometeorologik stansiyalar. Gidrometeopostlar. Albedo.
6.	6-mavzu. Quyosh energiyasining kadastri va uning xususiyati.	2
6.1	Berilgan A(φ°, ψ°) nuqta va S(km^2) hudud uchun quyosh nurlanishi bo‘yicha tizimlashtirilgan ma’lumotlar.
6.2	Umumiy bulutlilik kunlarning o‘rtacha oylik va yillik miqdori.
6.3	Ochiq va bulutlilik osmonning extimolliligi. Ochiq ob havoning barqarorlik koeffitsienti.
3 - modul. Quyosh energiyasi resursini hisoblash usuli.
7.	7-mavzu. To‘liq ma’lumot asosida A(φ°, ψ°) nuqtada va berilgan S(km^2) hududdagi gorizontal qabul qiluvchi maydoncha uchun yalpi resurslarni hisoblash usullari.	2
7.1	Quyosh energiyasining valovoy potensiali.
7.2	To‘lik ma’lumot asosida A(φ°, ψ°) nuqtada va berilgan S(km^2) bo‘yicha hududdagi gorizontal qabul qiluvchi maydoncha uchun quyosh energiyasining resurslarni hisoblash.
7.3	O‘rtacha sutka yoki bir oylik hisob-kitob intervali uchun boshlang‘ich ma’lumotning chegaralangan tarkibi asosida A(φ°, ψ°) nuqtada va berilgan S(km^2) hududdagi gorizontal qabul qiluvchi maydoycha uchun yalpi resurslarni hisoblash usullari.
7.4	Boshlang‘ich ma’lumotlar asosida A(φ°, ψ°) nuqtada va berilgan S(km^2) hududdagi gorizontal qabul qiluvchi maydoncha uchun o‘rtacha sutka yoki bir oylik hisob-kitob intervali uchun quyosh energiya resurslarni hisoblash.
8.	8-mavzu. O‘rtacha sutka yoki o‘rtacha bir oylik hisoblash nntervaliga A(φ°, ψ°) nuqtada va berilgan S(km^2) hududdagi janubga qiyalangan qabul qiluvchi maydoncha uchun yalpi resurslarning hisoblash usullari.	2
8.1	A(φ°, ψ°) nuqtada berilgan S(km^2) hududdagi janubga qiyalangan qabul qiluvchi maydoncha uchun o‘rtacha sutka yoki o‘rtacha bir oylik vaqt hisobida quyosh energiya resurslarini hisoblash.
8.2	Ixtiyoriy orientirlangan qabul qiluvchi maydonchaga o‘rtacha vastda kelib tushadigan quyosh nurini hisoblash uslubi.
8.3	S.A.Kleyn metodini modernizatsiyalash.
8.4	Akslangan quyosh radiatsiyasining taqsimlanishi.
8.5	Quyosh energiyasi resurslarini ixtiyoriy orientirlangan qabul qiluvchi maydonchaga o‘rtacha vaqtda kelib tushishini aniqlash.
9.