Muqaddima

GIPOTALARNO-GIPOFIZAR TIZIM 
 
     Gipotalamusning  eng  asosiy  vazifalaridan  biri  gipofiz  faoliyatini,  u  orqali  ichki 
sekretsiya  bezlarining  deyarli  barchasini  faoliyatini  boshqarishdan  iborat.  Birinchidan, 
gipofizning  orqa  bo`lagida  saqlanib,  keragida  qonga  o‘tadigan  ikkita  gormon  – 
vazopressin va oksitotsin  gipotalamusning supraoptik va paraventrikulyar yadrolaridagi 
neyrosekretor  hujayralarida  sintezlanadi.  Gipofizga  neyrosekretor  hujayralarning 
aksonlari bo‘ylab oqib tushadi. 
    Gipofizning  oldingi  bo`lagi  –  adenogipofiz  gormonlarni  o‘zi  sintezlarnaydi.  Ammo 
ularning  qonga  o‘tishini  gipotalamusning  gipofizotrop  gormonlari  boshqaradi.  Bu 
gormonlar  kichik  molekulyar  massaga  ega  bo`lgan  peptidlardir.  Ularning  bir  qismi 
gormonlarning  adenogipofizdan  qonga  o‘tishini  tezlashtiradi  va  rilizing-omillar  yoki 
liberinlar deb ataladi. Boshqalari gipofiz gormonlarining qonga o‘tishini kamaytiradi va 
statinlar deyiladi. Gipofizotrop gormonlarni gipofizga qon olib keladi. 
     Hozir gipotalamus va gipofizning boshqa bir peptidlarni – enkefalin va endorfinlarni 
sintezlashi aniqlandi. Bu moddalar organizmga tashqaridan kiritilgan morfin kabi ta‘sir 
qiladi. 
     Gipofizotrop  gormonlar  adenogipofiz  gormonlarining  qonga  chiqishini  boshqarsa, 
gipofizar gormonlarning qondagi miqdori, o‘z navbatida, liberin va statinlarning qonga 
o‘tib,  gipofizga  yetib  kelishiga  ta‘sir  ko‘rsatadi.  Bu  haqda  yanna  ichki  sekretsiya 
bezlariga bag‘ishlangan bobda batafsil bayon qilinadi.