Muqaddam pdf

 

2. ADSORBTSION MUVOZANAT

Adsorbtsiya hodasasi ham xuddi suyuliqning bug’lanishi, moddaning suvda

erishi  kabi,  qaytar  jarayondir.  Bu  yerda  bir-biriga  qarama-qarshi  ikki  jarayon

bo’ladi:  biri  moddaning  yutilishi  bo’lsa,  ikkinchisi  yutilgan  modtsaning  adsorbent

sirtidan chiqib ketishi (ya‘ni desorbtsiya) dir.

Har  qanday  qaytar  jarayondagi  kabi,  bu  yerda  ham  yutilish  jarayoni  avval

tez  boradi,  so’ngra  yutilish  va  ajralish  chiqish  jarayonlarining  tezliklari

baravarlashib,  sistema  adsorbtsion  muvozanat  holatiga  keladi.  Odatda,

adsorbtsiyaviy muvozanat juda tez (sekundlar va ba‘zan, minutlar davomida) qaror

topadi.  Agar  adsorbtsiyaviy  muvozanat  uzoq  vaqt  davomida  qaror  topmasa,

adsorbtsiya boshqa xil jarayonlar bilan murakkablashgan deyish mumkin.

Adsorbtsiyaviy  muvozanat  ham  dinamik  muvozanatdir.  Bunday  muvozanat

holati harorat o’zgarganda o’zgaradi.

Adsorbtsiya  jarayoni  issiqlik  chiqarish  bnlan  boradi.  Adsorbtsiya  vaqtida

ajralib  chiqadigan  issiqlik  adsorbtsiya  issiklkgi  deyiladi.  Adsorbtsiyaviy

muvozanatning  siljishi  ham  Le-SHatele  tamoiligi  bo’yso’nganligi  uchun  harorat

ko’tarilganida  muvozanat  modda  kam  yutiladigan  tomonga  qarab  siljiydi.

Desorbtsiya  jarayoni  aksincha  issiqlik  yutish  bilan  boradi.  Shu  sababli  haroratni

oshirish orqali adsorbentga yutilgan moddani ko’proq qaytadan chiqarish mumkin.

Agar  adsorbent  bilan  adsorbtiv  o’rtasida  kimyoviy  reaktsiya  sodir  bo’lsa,

adsorbtsiyaviy  muvozanat  qaror  topmaydi;  bu  holda  adsorbtsiya  qaytmas  jarayon

---

harakteriga ega bo’ladi.