Muomalada qog‘oz pullar va tanga pullarning mavjudligi inflyasiyani

Tashqi omillarga mamlakat tashqi siyosatining beqarorligi, iqtisodiy
inqirozlar, moliya va fond bozorlarida indekslarning o‘zgarishi kabilarni keltirish
mumkin. Inflyasiyaning vujudga kelishining asosiy sabablaridan biri iqtisodiyotdagi
yalpi talab va yalpi taklif o‘rtasidagi muvozanatning buzilishidir.
Inflyasiyani keltirib chiqaruvchi birinchi sabab – mamlakatda bozor
mexanizmlarining to‘liq joriy etilmasligi, davlatning byudjet daromadlari va
xarajatlari ustidan monopol tartibini joriy etishi hisoblanadi. Bunda davlat
byudjetining daromadlaridan ortiqcha bo‘lgan xarajatlar, ya’ni byudjet taqchilligi
muomalaga qo‘shimcha pullar chiqarish yo‘li bilan qoplanadi.
Ikkinchi sababi – asossiz ravishda ish haqi va boshqa to‘lovlarning
oshirilishi, ushbu to‘lovlar davlat byudjeti xarajatlari tarkibida qo‘zda tutilmagan
bo‘lsa, muomalaga qo‘shimcha emissiya hisobiga amalga oshiriladi. Buning
natijasida iqtisodiyotda tovarlar va xizmatlarning bahosi oshadi va inflyasiya
darajasi ortib boradi.
Uchinchi sababi – mamlakatda ishlab chiqarilayotgan tovarlarning eksport
qilish darajasining pastligi va import darajasining yuqoriligi bilan ifodalanadi.
Mamlakatga kirib kelayotgan import tovarlar hisobiga xorijiy valyutalarning
chetga oqib ketishi yuz beradi, natijada mamlakatda ishlab chiqarilayotgan tovarlar
nafaqat tashqi ehtiyojlarni, balki ichki ehtiyojlarni qondirishga ham xizmat qilmay
qo‘yadi. Buning oqibatida milliy valyutaning sotib olish qobiliyati taboro
salbiylashib, inflyasiya darajasi ortib boradi.


1.Aholi va korxonalarning nominal daromadlari hajmi ortib borsada real
daromadlari pasayadi. Natijada aholining turmush darajasi pasayadi, ularning
yillik olayotgan daromadlarining real qiymati pasayib boradi. Korxonalarda
xomashyo va ishlab chiqarish xarajatlari ortib boradi, buning natijasida ularning
moliyaviy holati yomonlashadi.