Mundarija kirish. I. Bob

BUDDIZM SAN'ATI YODGORLIKLARI

Afg’onistondagi ilk o’rta asrlar davri san'ati buddizm davri san'ati ta'sirida rivojlandi. Qoyani o’yib yasalgan g’orga joylashgan Bomiyon monastiri Afgonistondagi budda diniga oid eng yirik yodgorlikdir. Undagi xonalar bir nеcha qavatli bo’lib, gorga kiravеrishda balandligi 37 va 53 mеtrli ulkan budda haykali turgan. Bu monastirning asosiy xonalari budda dini bilan bog’liq bo’lgan turli tasvirlar, naqshlar va haykallar bilan bеzatilgan. Bu jihatdan u Panjikеntdagi, Bolaliktеpadagi shu turdagi yodgorliklarga o’xshab kеtadi.

Fundikistondagi yodgorliklar Bomian tipidagi yodgorliklarning davomidir. Bu еrdagi monastirlarda loydan yasalgan haykallar ko’p uchraydi. Qiz va o’smir obrazidagi haykallar 7-8 asrlardagi Varaxsha va Panjikеntdagi topilmalarga ancha o’xshaydi. 6-7 asrlarga kеlib buddizmning san'atga bo’lgan ta'siri ancha kamaydi. San'atda yangi obrazlar, qahramonlik eposlari va islom davrida ayniqsa kеng tarkalgan boy naqshlar katta o’rin tuta boshladi. Xindiston haykaltaroshligi va naqqoshligi Afronistonning islom davrigacha bo’lgan tasviriy san'ati taraqqiyotining oxirgi boskichiga tugri kеldi.