12
15.1-rasm. Quyilish moslamasi bo‘lgan tarelkali kolonna: 1-g‘alvirsimon tarelka; 2-
quyilish quvuri.
Bunda suyuqlik kolonnaning yuqorigi qismidagi tarelkaga berilib, bu suyuqlik
tarelkadan tarelkalarga maxsus moslama orqali o‘tib, kolonnaning pastki qismidan chiqib
ketadi. Gaz esa kolonnaning pastki qismidagi tarelkalarning teshikchalaridan pufakchalar
holida
taqsimlanib, tarelkalardagi suyuqlik qatlamida ko‘pik hosil qilib yuqoriga harakat
qiladi. Tarelkada hosil bo‘lgan gaz ko‘piklari modda va issiqlik almashinish jarayonining
asosiy qismini tashkil qiladi. Tozalangan gaz esa kolonnaning yuqorigi qismidan chiqadi.
Quyilish quvurlari shunday joylashtiriladiki, bunda qo‘shni tarelkadagi suyuqlik qarama-
qarshi yo‘nalishda harakat qiladi.
Quyilish moslamasi bor kolonnalarda elaksimon, qalpoqchali. S - simon elementli,
klapanli, kapsulali,
plastinali, tez harakat qiladigan oqimli va boshqa turdagi tarelkalar
o‘rnatiladi. Bunday tarelkalarda suyuqlik oqimi harakatini tashkil etishda quyidagi usullar
ishlatiladi: bir oqimli, ikki oqimli, uch oqimli, to'rt oqimli, halqasimon harakat, tutash
tarelkalarda bir tomonga yo'nalgan harakat, pog‘onalar bo‘ylab harakat, o‘roqsimon
quyilish to‘sig‘i orqali harakat (15.2-rasm). Turli xildagi quyilish moslamasi bo'lgan
tarelkalaming samarali ishlashi gidrodinamik harakat rejimiga bog‘liq. Gazlarning tezligi va
suyuqlikning tarelkalarda taqsimlanishiga qarab tarelkali absorberlar uch xil: pufakli,
ko'pikli. ingichka oqimli gidrodinamik rejimda ishlaydi. Bu rejimlar
barbotaj qatlamining
tarkibiga qarab bir-biridan farq qilishi bilan birga, kontakt yuzasining kattaligi, gidravlik
qarshilik miqdori va balandligini aniqlaydi (15.3-rasni). Ushbu rasmda quyilish moslamasi
bor tarelkaning gidravlik qarshiligi bilan kolonnadagi gaz oqimi tezligining o‘zaro
bog‘lanishi ko‘rsatilgan.
Gazning tezligi kichik bo‘lganda, u suyuqlik qatlamidan alohida pufakchalar holida
o‘tadi. Bu tarelkalardagi gaz bilan suyuqlikning kontakt yuzasi kichik bo'ladi. Bunday holat
pufakli rejimni tashkil etadi.
13
a-bir oqimli; b—ikki oqimli; d-uch oqimli; e-to‘rt oqimli; f-halqa bo‘ylab harakat; g-tutash
tarelkalarda bir tomonga yo‘nalgan harakat; h,i-pog‘onasimon harakat; j-o‘roqsimon
quyilish to'sig‘i orqali harakat.
15.4-rasm. Elaksimon tarelkali kolonna: a-kolonnaning tuzilishi; b-tarelkaning ishlash
prinsipi; 1-qobiq; 2-tarelka; 3-quyilish quvuri, 4-stakan.
15.4-rasmda elaksimon tarelkali kolonnaning ishlash sxemasi ko‘rsatilgan. Bu
turdagi uskunalarda vertikal silindrsimon qobiq bo‘lib, uning ichiga gorizontal tarelkalar
o‘matiladi. Tarelkalaming butun yuza qismi 2-8 mm li teshikchalardan iborat bo‘ladi.
Suyuqlikning bir tarelkadan ikkinchisiga o‘tishi va tarelkadagi suyuqlik qatlamining
balandligi quyi qismi stakanga o‘rnatilgan quyilish quvurlari orqali rostlanadi. Gaz tarelka
teshiklaridan o‘tib, suyuqlik qatlamida pufakchalar holida taqsimlanadi.
Gaz tezligi juda
14
kam bo‘lsa, bunda yuqorigi tarelkadagi suyuqlik teshiklar orqali quyi tarelkaga oqib tushib
ketadi, natijada gaz bilan suyuqlikning modda almashinish samaradorligi juda ham kamayib
ketadi. Shuning uchun berilayotgan gaz tezligining qiymati va uning bosimi tarelkadagi
suyuqlik qatlamining bosimidan yuqori bo‘lib, tarelkadan suyuqlikning oqib tushishiga yo‘l
quymasligi kerak. Odatda g‘alvirsimon tarelka yuzasidagi suyuqlik qatlamining balandligi
25-30 mm bo‘ladi.
Hozirgi kunda sanoat kolonnalarini to‘ldirish uchun turli nasadkalar ishlatiladi.
Nasadkalar solishtirma yuzaga, minimal massaga va katta erkin hajmga ega bo‘lishi kerak
Ular quyidagi ko‘rsatgichlar bilan xarakterlanadi:
1. Solishtirma yuza m
2
/m
3
; bu kattalik kolonnaning 1 m
3
hajmiga
to‘ldirilgannasadkaning yuzasini bildiradi.
2. Erkin hajm, m
3
/m
3
; bu kattalik 1m
3
hajmdagi nasadkalarning ichida qancha erkin
hajm borligini ko‘rsatadi.
3. Suyuqlikning ushlab qolish qobiliyati, m
2
/m
3
; bu kattalik
nasadka qatlamining
hajm birligida ushlab qolinadigan suyuqlikning miqdorini bildiradi.
4. 1 m
3
nasadkaning massasi, kg.
2- rasm. Nasadkalarning turlari:
a- rishig halqasi; b-Lessing halqasi; v-krestga o‘xshash to‘siqli halqa; g- bitta
spiralli halqa; d- ikkita spiralli halqa; j- Berl egari; z – Intaloks egari
Nasadkalar sifatida Rashig halqalari, keramik buyumlar, koks, maydalangan kvars,
polimer halqalar, maydalangan kvars, polimer halqalar,metalldan tayyorlangan to‘rlar,
sharlar, propellerlar, egarsimon elementlar va boshqalar ishlatiladi (6-rasm).
Do'stlaringiz bilan baham: