Mundarija Kirish I. O’simliklarda parazit yashovchi hashoratlarning morfo-biologik va ekologik xususiyatlari

Diaretella rapae rivojlanishining haroratga bog’liqligi ( Adashkevich, 1983 )
( kun hisobiga )

Harorat	Tuxum	Lichinka			G’ubak		Jami
		I yosh	II yosh	III yosh
5	Tuxum +lichinka= 47 kun					25		72
10	6	4	4	3	11		28
15	4	3	4	2	7		19
20	3	2	2	2	5		14

Yetuk diaretella umrining uzoqligi suv va oziqning mavjudligiga hamda haroratga bog’liq. 5-10° C haroratda parazit bir oy yashaydi, lekin ular kamharakat bo’lib , shira bitlarini zararlamaydi [4].
Zararlangan shiralar o’lchamining kichikroq ekanligi bilan sog’lom shiralardan farq qiladi. Parazit lichinkalari g’umbakka aylangandan keyin zararlangan shiralar shishib ketadi , qo’ng’ir rangga kiradi va bargga yopishib qoladi.
Diaretella yozning issiq davrida ham fiziologik tinim davriga –diapauzaga
kirishi mumkin. Yozda diapauzaga kirgan parazitlar 30-40 % ni tashkil etadi.
30º C dan yuqori harorat diaretella uchun ancha noqulay.
Diaretella rapae ni labaratoriya sharoitida yoppasiga ko’paytirish va shira bitlariga qarshi kurash usullari sihlab chiqilgan [3,18]. Diaretellani ko’paytirish uchun labaratoriyada shaftoli shirasidan foydalaniladi. Lekin diaretellani dala sharoitida qo’llash kutilgan natijani bermaydi. Bu usul issiqxona sharoitida muvaffaqiyatli qo’llanilishi mumkin.
Diaretellaning tabiiy populyatsiyasi shira bitlarini ko’pi bilan 50 % gacha zararlashi mumkin. Diaretella samaradorligi pastligi birinchidan, 40 % individlarning yozgi diapauzaga kirishi, ikkinchidan ikkilamchi parazitlarning ko’pligi bilan tushuntiriladi. Diaretella 80—90 % gacha giperparazitlar bilan zararlanishi mumkin.
Lekin diaretella shira bitlarini 15-30 % gacha yo’qotib boshqa omillar bilan birga shira bitlari sonini kamaytirishda muhim ahamiyatga ega.