Mundarija kirish I. Bob ziddiyatlar tasnifi, kelib chiqishi

Ziddiyatlarning boshqa turlari.
Albatta yuqorida keltirilgan ziddiyatlar tasnifi to‘liq emas. Bugungi kunda ularni bir qancha belgilarga qarab ham bo‘lish mumkin.

1. 
   Odamlarning hayotiy faoliyatiga qarab:
   

• maishiy;
• oilaviy;
• mehnat jamoalari va turlari bo‘yicha;
• harbiy;
•o‘quv-pedagogik va hokazo5.

2. 
   Ziddiyatlar kelib chiqadigan ob’ektlarning xarakteriga qarab:
   

• zaxirali;
• maqomli-rolli;
• ijtimoiy-madaniy;
• g‘oyaviy va boshqalar.

3. 
   Ta’sir ko‘rsatish va vazifalarning taqsimlanishi bo‘yicha:
   

• «vertikal» ziddiyatlar (rahbar — xodim, yuqori turgan tashkilot — quyi tashkilot);
• «gorizontal» ziddiyatlar (bir xil maqomdagi rahbarlar o‘rtasida, hamkasblar o‘rtasida).

4. 
   Mohiyatining farqlanishi bo‘yicha:
   

• konstruktiv va destruktiv;
• qisqa va uzoq;
• realistik va norealistik;
• lokal, hududiy va xalqaro.
5.Falsafiy nuqtai nazardan ziddiyatning ma’lum shaklda namoyon bo‘lishi miqyosi hamda tarqalish kengligiga qarab, uning umumiy va juz’iy ko‘rinishlarini belgilash mumkin.
Umumiy ziddiyatga barcha sohalarda, predmet va hodisalarda vujudga keladigan va mavjud bo‘lgan ziddiyatlar kiradi. Masalan, oq va qora, yomon va yaxshi, ezgulik va johillik, urush va tinchlik va hokazo.
Juz’iy ziddiyatlar tabiatda, jamiyatda va inson faoliyatida o‘ziga xos xususiyatlarga ega bo‘lgan qarama-qarshiliklardir. Masalan, tabiatda – jism va maydon, tortilish va itarilish, assosiasiya (uyushishi) va dissosiasiya (ajralish, tarqalish) bo‘lsa, jamiyatda – ziddiyatli mulkchilik munosabatlari, shaxsiy, guruh va ijtimoiy manfaatlar o‘rtasidagi tafovut va qarama-qarshiliklar, bilish sohasida – amaliyot va nazariya, hissiy va mantiqiy bilish o‘rtasidagi ziddiyatlardir.⁹ Ziddiyatlarning turlariga nazar tashlar ekanmiz, ularni predmetning mavjud bo‘lishi va taraqqiyotni belgilaydigan ziddiyatlar toifasiga bo‘lish mumkin.